Rak sromu to groźna choroba nowotworowa o zróżnicowanej etiologii. Obejmuje nowotwory złośliwe sromu wywodzące się z komórek nabłonkowych, stanowiąc kilka procent wszystkich nowotworów złośliwych żeńskich narządów płciowych. Niestety bywa, że schorzenie nie daje wczesnych objawów, co utrudnia jego zdiagnozowanie i pogarsza rokowania. Leczeniem z wyboru jest chirurgiczne usunięcie zmiany, uzupełnione o chemio- i/lub radioterapię.
Spis treści:
- Rak sromu – co to jest?
- Rak sromu – przyczyny
- Rak sromu – objawy
- Diagnostyka raka sromu
- Rak sromu – leczenie
- Rak sromu – rokowania
- Źródła
Rak sromu – co to jest?
Rak sromu jest rzadką chorobą nowotworową. Zajmuje dopiero czwarte miejsce na liście najczęstszych złośliwych nowotworów żeńskiego układu płciowego (po raku szyjki macicy, raku jajnika i raku błony śluzowej trzonu macicy). Jego istotą jest niekontrolowany rozrost komórek nowotworowych wywodzących się z komórek nabłonkowych sromu rozwijających się miejscowo, a następnie naciekających na sąsiednie tkanki i węzły chłonne. Na ogół jest rozpoznawany w zaawansowanym stadium rozwoju klinicznego, co pogarsza rokowania u chorych.
Wyróżniamy:
- raka sromu pochodzenia nabłonkowego,
- nowotwory sromu pochodzenia nienabłonkowego (np. czerniaki), potocznie niekiedy również określane „rakiem sromu”
Biorąc pod uwagę znaczenie kliniczne, na szczególną uwagę zasługuje rak płaskonabłonkowy sromu (ang. squamous cell carcinoma – SCC), którego pojawienie się poprzedza śródnabłonkowa neoplazja sromu. Ze względu na etiologię, wyróżniamy:
- raka sromu wywołanego infekcją wirusa brodawczaka ludzkiego HPV – pojawia się najczęściej u młodych kobiet, ma postać ostro odgraniczonych grudek i plam, które wystają nad poziom skóry niezmienionej,
- raka sromu niezwiązanego z zakażeniem HPV – stanowi zdecydowanie większą część wszystkich zachorowań na płaskonabłonkowego raka sromu, przybiera postać rogowaciejącego raka płaskonabłonkowego.
Rak sromu stanowi zaledwie 2,5-5% wszystkich złośliwych nowotworów żeńskiego układu płciowego. Bywa, że chorobie współtowarzyszy inny, bardzo groźny złośliwy nowotwór, jakim jest rak szyjki macicy.
Rak sromu – przyczyny
Rak sromu najczęściej rozwija się u kobiet starszych – średni wiek pań chorujących na ten rodzaj nowotworu wynosi 67,5 lat. Ryzyko zachorowania wzrasta kilkukrotnie u palaczek. Do pojawienia się nowotworu predysponują również: późna pierwsza miesiączka, wczesna menopauza oraz niektóre zaburzenia endokrynologiczne (np. niedobór estrogenów – hipoestrogenizm).
Warto wiedzieć, że rak sromu może rozwinąć się na skutek infekcji genitalnej, wywołanej patogenami, takimi jak: chlamydia, wirus opryszczki, HSV, wirus brodawczaka, HPV (głównie HPV o dużym potencjale onkogennym: 16, 18 oraz 45, 56, 66, 69). Przyczyną zachorowania może być również liszaj twardzinowy.
Rak sromu – objawy
W większości przypadków rak sromu występuje jako zmiana jednoogniskowa, zlokalizowana najczęściej na wargach sromowych mniejszych lub większych. Bywa, że rak diagnozowany jest również w okolicach wzgórka łonowego czy łechtaczki.
Czasami choroba przez bardzo długi okres nie daje żadnych symptomów, co jest zjawiskiem bardzo niebezpiecznym, ponieważ utrudnia wykrycie schorzenia na wczesnym etapie rozwoju. Typowymi objawami raka sromu jest zgrubienie/owrzodzenie, które wywołuje swędzenie, a nawet ból w obrębie zewnętrznych narządów płciowych. W bardziej zaawanasowanym stadium zmiana może krwawić; bywa, że chora ma problem z oddawaniem moczu i siedzeniem.
Diagnostyka raka sromu
W przypadku zauważenia jakichkolwiek niepokojących zmian w okolicach sromu, należy udać się na wizytę do lekarza. Po przeprowadzeniu badania przedmiotowego (per vaginam oraz per rectum), specjalista może zlecić badania diagnostyczne, do których między innymi należą:
- cytologia szyjki macicy,
- cytologia komórek pobranych z powierzchni sromu,
- USG dopochwowe,
- USG węzłów chłonnych pachwinowych,
- kolposkopia (optyczne badanie nabłonka szyjki macicy, pochwy i sromu),
- badanie histopatologiczne wycinka pobranego ze zmienionego chorobowo miejsca – w przypadku gdy miejsc jest kilka, należy przeprowadzić wielokrotne biopsje.
Rak sromu – leczenie
Leczenie raka sromu jest trudne i powinno być przeprowadzane w specjalistycznych ośrodkach. Polega na usunięciu nowotworu – lekarz może zadecydować np. o radyklanym wycięciem sromu wraz z obustronną resekcją węzłów pachwinowych i udowych czy szerokim wycięciu miejscowym (rodzaj chirurgicznego postępowania zależy od rozmiaru zmiany oraz od ogólnego stanu zdrowia pacjentki). W dalszej kolejności specjalista podejmuje decyzję o zastosowaniu chemioterapii i/lub radioterapii.
Rak sromu – rokowania
Najbardziej istotnym czynnikiem prognostycznym w przypadku zachorowania na raka sromu jest stan regionalnych węzłów chłonnych. Jeśli nie są one zajęte przez nowotwór, szanse na wieloletnie przeżycie pacjentek są ogromne i sięgają 80-100%. W przypadku przerzutów węzłowych, szanse te maleją i wynoszą do 25-57%. Na rokowania ma również wpływ ogólny stan pacjentki, jej wiek i choroby współtowarzyszące.
Rak sromu ma tendencję do nawrotów, dlatego po zakończonym leczeniu pacjentka powinna być pod stałą kontrola lekarską.
Źródła
- Praca zbiorowa pod redakcją Kornafel Jan, Mądry Radosław, Nowotwory kobiecego układu płciowego, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych , 2013 r., 266-317.
- Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej, Rak sromu, Podręczne Algorytmy, Rekomendacje European Society of Gynaecological Oncology, online: https://ptgo.pl/rekomendacje-i-zalecenia/, dostęp: 06.08.2023.
- Sznurkowski Jarosław, Rak sromu, online: https://www.onkonet.pl/dp_nnr_raksromu.php, dostęp: 06.08.2023.
- Podsiadło Beata (i in.), Nowotwór sromu, online: https://www.forumginekologii.pl/artykul/nowotwor-sromu, dostęp: 07.08.2023.
