Rak pochwy – przyczyny, objawy, leczenie

Rak pochwy jest nowotworem złośliwym. Pojawienie się objawów choroby powinno skłonić kobietę do pilnej konsultacji ginekologicznej. To ważne, ponieważ skuteczność terapii uwarunkowana jest w dużej mierze stopniem zaawansowania schorzenia oraz czasem, w którym zostanie wdrożone leczenie.

Spis treści:

1. Pochwa – budowa i funkcje
2. Choroby pochwy
3. Rak pochwy – co to jest?
4. Rak pochwy – przyczyny
5. Rak pochwy – objawy
6. Rak pochwy – diagnostyka
7. Rak pochwy – leczenie
8. Źródła

Pochwa – budowa i funkcje

Pochwa jest wewnętrznym elementem żeńskiego układu rozrodczego, który łączy wejście dróg rodnych z macicą. Składa się z dwóch ścian (tylnej i przedniej). Każda z nich ma około 3 mm grubości i zbudowana jest z elastycznych warstw: błony zewnętrznej, błony mięśniowej oraz błony śluzowej wyściełającej wnętrze pochwy.

Pochwa ma długość od około 6 do około 8 cm. Jak wspomniano wcześniej, ściany pochwy są elastyczne, dlatego w trakcie stosunku seksualnego dostosowują się do długości członka partnera. Do najważniejszych funkcji pochwy należą:

• Prokreacja – podczas stosunku seksualnego do pochwy wprowadzany jest członek. Śluz przez nią produkowany umożliwia plemnikom dotarcie do komórki jajowej.

• Poród – podczas porodu siłami natury, pochwa stanowi kanał rodny, przez który na świat wydostaje się dziecko.
• Przyjemne doznania seksualne – dzięki temu, że w pochwie znajduje się wiele zakończeń nerwowych, jest ona ważną strefą erogenną.
• Odpływ krwi podczas menstruacji – dzięki pochwie możliwe jest usunięcie z organizmu podczas miesiączki krwi oraz złuszczonych fragmentów błony śluzowej macicy.
• Ochrona – dzięki pałeczkom kwasu mlekowego, obecnym w wydzielinie pochwy, powstaje bariera ochronna, zabezpieczająca dalsze odcinki dróg rodnych przed dostępem patogenów z zewnątrz.

Choroby pochwy

Do najczęstszych schorzeń pochwy należą:

• Infekcja zapalne o podłożu bakteryjnym oraz grzybiczym.
• Dyspareunia – odczuwanie bólu narządów rodnych przed stosunkiem seksualnym, w jego trakcie oraz po zakończeniu.
• Pochwica – mimowolne zaciskanie się mięśni pochwy podczas stosunku seksualnego.
• Choroby przenoszone drogą płciową, takie jak np. opryszczka narządów płciowych, kiła, rzęsistkowica itp.
• Torbiele pochwy.
• Nowotwory pochwy.

Rak pochwy – co to jest?

Rak pochwy to złośliwy nowotwór. Atakuje rzadko i głównie panie po menopauzie. Schorzenie to stanowi ok 1-3% wszystkich ginekologicznych nowotworów złośliwych. Zdecydowanie najczęściej odnotowuje się raka płaskonabłonkowego (około 90% przypadków), rzadziej raka gruczołowego, czerniaka, chłoniaka czy mięsaka.
Nowotwory pochwy mogą występować jako zmiany pierwotne (wywodzące się z obszaru w którym się znajdują), jak i zmiany wtórne (przerzutowe, pochodzące z innego odcinka układu rozrodczego lub z miejsc poza nim). Rak pochwy najczęściej współwystępuje z rakiem szyjki macicy.

Rak pochwy – przyczyny

Czynnikami ryzyka rozwoju raka pochwy są:

• Wiek – nowotwór ten atakuje głównie kobiety po menopauzie, szczyt zachorowań notuje się u pacjentek w 6. i 7. dekadzie życia.
• Zakażenie onkogennym typem wirusa brodawczaka ludzkiego HPV (ang. human papilloma virus).
• Wypadanie pochwy – powtarzające się urazy nabłonka pochwy mogą prowadzić do rozwoju choroby nowotworowej w tym obszarze.
• Palenie tytoniu.
• Przewlekłe stany zapalne oraz choroby przenoszone drogą płciową.

Nowotwór pochwy diagnozuje się także u kobiet, których matki w czasie ciąży przyjmowały dietylostilbestrol (DES). W tym przypadku choroba może pojawić się nawet około 20. roku życia.

Rak pochwy – objawy

Jednym z najczęściej występujących objawów, które są charakterystyczne dla raka pochwy, jest ból podczas stosunku seksualnego. Niepokojące powinny być również krwawienia z dróg rodnych w trakcie współżycia oraz po zakończeniu stosunku. Symptomami, które wymagają pilnej konsultacji ginekologicznej są również krwiste upławy i wszelkie nieprawidłowości w krwawieniu (plamienia między miesiączkami). Czujność powinny wzbudzić także problemy z wypróżnianiem się, ciągłe uczucie parcia na pęcherz moczowy oraz dolegliwości bólowe w okolicach miednicy i części krzyżowej kręgosłupa.

Rak pochwy – diagnostyka

Kobieta, która zauważy u siebie jakiekolwiek objawy mogące świadczyć o rozwoju raka pochwy powinna udać się na wizytę do lekarza ginekologa. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentką, specjalista przystępuje do badania ginekologicznego. Niezwykle pomocne w ocenie kondycji śluzówki pochwy jest badanie USG z użyciem sondy dopochwowej. Dodatkowo lekarz może zlecić między innymi takie badania jak:

• Cytologia – zalecane jest wykonanie cytologii o podłożu płynnym.
• Kolposkopia – badanie przeprowadza się kolposkopem. Do wnętrza pochwy wprowadzany jest specjalny wziernik, umożliwiający obserwację nabłonka oraz naczyń krwionośnych w trójwymiarowym, dużym powiększeniu.
• Tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny miednicy i jamy brzusznej.
• Badanie histopatologiczne – pod kontrolą kolposkopu pobierany jest wycinek z pochwy i przekazany do oceny patomorfologicznej.

Rak pochwy – leczenie

Leczenie raka pochwy zależy od wielu czynników. Na podstawie przeprowadzonych badań lekarz może zadecydować o zastosowaniu radioterapii, która jest podstawowym narzędziem w procesie leczenia choroby. Wyróżniamy:

• Brachyterapię – polegającą na umieszczeniu źródła promieniotwórczego w obrębie zmiany nowotworowej, jej sąsiedztwie lub w punkcie, z którego guz został usunięty.
• Teleradioterapię – polegającą na leczeniu nowotworu promieniowaniem ze źródła zewnętrznego umiejscowionego na zewnątrz, w pewnej odległości od tkanek.

Kolejną możliwością jaką oferuje współczesna medycyna w terapii raka pochwy jest leczenie operacyjne. Zakres zabiegu uwarunkowany jest wieloma czynnikami, takimi jak np. umiejscowienie zmiany nowotworowej, stopień zaawansowania choroby w skali FIGO, ogólny stan zdrowia pacjentki oraz jej wiek. W przypadku zaawansowanego raka pochwy, niezbędne bywa usunięcie pochwy wraz z węzłami chłonnymi oraz przeprowadzenie histerektomii (chirurgiczne usunięcie macicy wraz z przydatkami). Rokowania w raku pochwy zależą od momentu wdrożenia leczenia. W najniższym stadium zaawansowania są bardzo dobre (tzw. 5-letnie przeżycia wynoszą 100%). Najgorzej rokuje zaawansowany rak pochwy (stadium III i IV).

Źródła:

1. Szubert Maria, Suzin Jacek, Kowalczyk-Amico Katarzyna, Pierwotny rak pochwy – możliwe opcje lecznicze na podstawie opisu przypadku, Przegląd Menopauzalny 2012; 1: 23–25.
2. Moszczyński Rafał (i in), Płaskonabłonkowy rak pochwy u pacjentki z całkowitym wypadaniem narządów płciowych – opis przypadku, © Curr. Gynecol. Oncol. 2014, 12 (3), p. 233–238.
3. Kornafel Jan, Mądry Jarosław, Nowotwory kobiecego układu płciowego, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013.
4. Jońska-Gmyrek Joanna (i in.), Zasady postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w raku pochwy, © Borgis – Medycyna Rodzinna 2/2007, s. 50-53.
5. Kroczyńska Aneta, Pochwa – budowa, funkcje, długość pochwy, online: https://wylecz.to/uklad-moczowo-plciowy/pochwa-budowa-funkcje-dlugosc-pochwy/, dostęp: 20.03.2024.
6. Gośliński Jarosław, Rak pochwy – objawy i metody leczenia, online: https://www.zwrotnikraka.pl/rak-pochwy-objawy-i-metody-leczenia/, dostęp: 20.03.2024.