Badanie cytologiczne ratuje życie, ponieważ pozwala na wykrycie raka szyjki macicy na wczesnym etapie rozwoju. Co ważne, obrazuje również nieprawidłowości wskazujące na stan przednowotworowy – dzięki natychmiastowemu działaniu można więc uniknąć tej groźnej choroby. Czy cytologia płynna jest refundowana przez NFZ? Jak przygotować się do badania?
Spis treści:
- Cytologia jako profilaktyka raka szyjki macicy
- Co to jest cytologia płynna?
- Jak przygotować się do cytologii płynnej?
- Nieprawidłowy wynik cytologii
- Czy cytologia płynna jest refundowana przez NFZ?
- Źródła
Cytologia jako profilaktyka raka szyjki macicy
Rak szyjki macicy to jeden z najczęstszych nowotworów złośliwych diagnozowanych u kobiet w Polsce. Każdego roku jest wykrywany u około 3000 pań – ponad połowa z nich umiera z tego powodu. Dlaczego tak się dzieje? Bardzo często nowotwór ten wykrywany jest zbyt późno. Warto wiedzieć, że diagnoza schorzenia na wczesnym etapie rozwoju to szansa na uleczenie aż 99% przypadków! Badanie cytologiczne wykrywa nie tylko samą chorobę, ale również zmiany przedrakowe. Dlatego w ramach profilaktyki nowotworu szyjki macicy, cytologia powinna znaleźć się w kalendarzu każdej kobiety, która ukończyła 25. rok życia (wg coraz większej liczby źródeł 20. rok życia). Jeśli wcześniej rozpoczęła ona współżycie seksualne, badanie należy wykonać najpóźniej 3 lata po pierwszej inicjacji.
Co to jest cytologia płynna?
Cytologia płynna LBC (ang. Liquid Based Cytology) zwana jest inaczej cytologią cienkowarstwową lub jednowarstwową. Jest to nowoczesna, praktycznie bezbolesna metoda przeprowadzania badania cytologicznego, którego celem jest między innymi wykrycie nieprawidłowych zmian w obrębie szyjki macicy. O częstotliwości przeprowadzania badania cytologicznego zawsze decyduje lekarz ginekolog, biorąc pod uwagę stan zdrowia pacjentki oraz to, czy znajduje się ona w grupie ryzyka rozwoju tego typu nowotworu.
Badanie trwa kilka minut i polega na pobraniu specjalną szczoteczką wymazu z szyjki macicy i umieszczeniu go na podłożu o charakterze płynnym – dzięki temu ograniczone jest ryzyko uszkodzenia komórek. W dalszej kolejności materiał zostaje szczelnie zamknięty w pojemniku i przekazany do laboratorium. Tam poddawany jest specjalnej obróbce – za pomocą filtru zostaje oczyszczony z elementów (krwinki czerwone, śluz), które mogą zaburzyć prawidłową ocenę cytologiczną pobranych komórek nabłonkowych i diagnozę materiału. Oceną preparatu zajmuje się cytomorfolog.
Cytologia płynna jest badaniem dającym dużo bardziej precyzyjny wynik (o mniejszym marginesie błędu) w porównaniu do cytologii tradycyjnej, w której wymaz przenoszony jest na suche szkiełko mikroskopowe. LBC charakteryzuje się wysoką wykrywalnością zmian dużego ryzyka. Poza tym materiał pobrany tą techniką nadaje się do dalszej analizy pod kątem np. obecności onkogennych szczepów wirusa HPV.
Jak przygotować się do cytologii płynnej?
Przeprowadzenie badania cytologicznego nie wymaga od pacjentki specjalnego przygotowania. Na pobranie materiału należy zgłosić się najlepiej w środku cyklu menstruacyjnego (minimum 4 dni po zakończeniu miesiączki i 4 dni przed kolejnym krwawieniem). Na kilka dni przed badaniem należy powstrzymać się od stosunków płciowych, przyjmowania leków dopochwowych oraz irygacji pochwy.
Nieprawidłowy wynik cytologii
Nieprawidłowy wynik cytologii niekoniecznie oznacza zmiany nowotworowe w obrębie szyjki macicy. Wykrywany może być również pewien odsetek raka trzonu macicy, a nawet raka jajnika. Sytuacja taka wymaga jednak dalszego postępowania – o jego przebiegu decyduje lekarz ginekolog.
Czy cytologia płynna jest refundowana przez NFZ?
Czy cytologia płynna jest refundowana przez NFZ? Od 26 marca 2025 roku w ramach programu „Profilaktyka raka szyjki macicy” finansowanego przez NFZ, dostępne będą bezpłatne badania, w tym testy pozwalające na wykrywanie różnych typów wirusa HPV oraz cytologia oparta na podłożu płynnym.
Badaniami objęte będą kobiety w wieku 25-64 lat. W przypadku negatywnego wyniku testu HPV HR, kolejne badanie będzie można zrealizować za 5 lat. Natomiast jeśli wynik testu HPV HR będzie pozytywny, z tej samej próbki, bez potrzeby ponownej wizyty, wykonana zostanie cytologia na podłożu płynnym. Jeśli badanie wskaże jakiekolwiek zmiany w obrębie szyjki macicy, kobieta zostanie skierowana na dalsze badania w ramach zaawansowanej diagnostyki.
Źródła:
- Gośliński Jarosław, Badanie cytologiczne – profilaktyka raka szyjki macicy, 02.06.2019, online: https://www.zwrotnikraka.pl/badanie-cytologiczne-wyniki/ dostęp: 04.02.2023.
- Centrum e-Zdrowia, Profilaktyka raka szyjki macicy, online: https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-szyjki-macicy dostęp: 05.02.2023.
- Puls Medycyny, Ginekolodzy: tradycyjną cytologię powinno się zastąpić cytologią na podłożu płynnym, 14.01.2022, online: https://pulsmedycyny.pl/ptgip-tradycyjna-cytologie-powinno-sie-zastapic-cytologia-na-podlozu-plynnym-1138599 dostęp: 05.02.2023.
- Rynek Zdrowia, Od 26 marca NFZ zapłaci za dwa nowe badania, online: https://www.rynekzdrowia.pl/Serwis-Onkologia/Od-26-marca-NFZ-zaplaci-za-dwa-nowe-badania,269653,1013.html, dostęp: 22.03.2025
