HPV to wirus wywołujący różnego rodzaju zmiany w obrębie skóry oraz błon śluzowych. Nie każdy rodzaj wirusa HPV bywa groźny dla naszego zdrowia. Trzeba jednak wiedzieć, że jest on głównym czynnikiem ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy. Dowiedz się więcej na temat objawów zakażenia wirusem HPV.
Spis treści:
- Co to jest wirus HPV?
- Wirus HPV – źródła zakażenia
- Wirus HPV – objawy
- Wirus HPV a rak szyjki macicy
- Wirus HPV – diagnostyka
- Wirus HPV – leczenie
- Źródła
Co to jest wirus HPV?
Wirus HPV (ang. human papillomavirus), zwany wirusem brodawczaka ludzkiego, jest wirusem onkogennym odpowiedzialnym za rozwój raka szyjki macicy. Ustalenie związku HPV z rakiem szyjki macicy przyniosło autorowi odkrycia, niemieckiemu lekarzowi Haraldowi zur Hausen, Nagrodę Nobla z medycyny w 2008 roku.
HPV atakuje komórki naskórka i nabłonka płaskiego, wywołując objawy na skórze, błonach śluzowych jamy ustnej, dróg oddechowych, narządów płciowych, układu moczowego i odbytu. Wirus ten w naturze istnieje w ponad 100 podtypach – część z nich odpowiada za zakażenia dróg płciowych, które mogą prowadzić do inicjacji stanów przednowotworowych, a w konsekwencji do rozwoju raka szyjki macicy u kobiet i raka prącia u mężczyzn.
Rozróżniamy:
- Wirusy HPV o charakterze niskoonkogennym, które mają niski potencjał wywołania choroby nowotworowej, Są to, m.in. typy: 1,2, 6, 11, 40, 42, 43, 44, 54, 61, 70, 72, 81.
- Wirusy HPV o charakterze wysokoonkogennym (inaczej wysokiego ryzyka onkologicznego) – mają one zdolność integracji z ludzkim DNA i zakażenie nimi powoduje wzrost ryzyka zachorowania na nowotwór. Są to przede wszystkim typy: 16 i 18 lecz także: 31, 33, 35, 39, 40, 43, 51, 52, 53, 54, 55, 56 i 58.
Wirus HPV – źródła zakażenia
Źródłem zakażenia wirusem HPV jest człowiek, będący nosicielem patogenu. Do przeniesienia wirusa dochodzi na skutek bezpośredniego kontaktu ze zmianami skórnymi lub błony śluzowej osoby zakażonej, przykładowo, podczas stosunku seksualnego, pocałunku etc.
Do zakażenia podtypami wywołującymi zmiany na rękach lub stopach może dojść także na basenie, w saunie, czy podczas uprawiania kontaktowych sportów walki. Źródłem zakażenia HPV może być także kontakt z ręcznikiem zainfekowanej osoby lub zakład kosmetyczny nieprzestrzegający zasad prawidłowej dezynfekcji i sterylizacji. Najczęściej do zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego dochodzi jednak poprzez kontakty seksualne.
Wirus HPV – objawy
Zakażenie wirusem HPV często nie wywołuje żadnych objawów – zwykle dochodzi do pojawienia się niegroźnych infekcji, które organizm zwalcza samoistnie. W wyniku rozwoju wirusa w zakażonych komórkach, w tkankach powstają zmiany, do których należą:
- Brodawki zwykłe, występujące na dłoniach lub podeszwach stóp, ale także na twarzy, łokciach i kolanach. Mają postać szarobrunatnych lub cielistych grudek o nierównej powierzchni.
- Brodawki nitkowate w postaci cienkich zmian na twarzy.
- Brodawki podeszwowe, zlokalizowane na spodzie stopy.
- Kłykciny kończyste pojawiające się na zewnętrznych częściach narządów płciowych (wargi sromowe, prącie) oraz w okolicy odbytu. Są to białawe lub różowe guzki, które kształtem najczęściej przypominają kalafior.
- Zmiany w obrębie błony śluzowej jamy ustnej, często płaskie i w kolorze białym.
- Zmiany dysplastyczne w obrębie szyjki macicy.
Objawy przedmiotowe mogące świadczyć o zakażeniu wirusem HPV zależą od jego umiejscowienia się. Mogą to być np. krwawienia międzymiesiączkowe, upławy z dróg rodnych, chrypka oraz objawy podmiotowe: świąd krocza (w przypadku wirusa który zaatakował układ rodny), trudności w przełykaniu (gdy HPV jest zlokalizowany w krtani) czy problemy w trakcie oddawania stolca (w sytuacji gdy wirus zaatakował okolice odbytu).
Wirus HPV a rak szyjki macicy
Zdecydowaną większość przypadków raka szyjki macicy wywołują wirusy HPV podtypów: 16, 18, 31, 33 oraz 45. Do ich transmisji dochodzi drogą kontaktów seksualnych. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zakażenia są między innymi:
- kontakty seksualne z licznymi partnerami,
- uprawianie seksu bez użycia prezerwatyw,
- wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
- współżycie z partnerami z grupy ryzyka.
Zmiany we obrębie szyjki macicy, wywołane przez wirusa HPV, zwykle zauważa lekarz podczas badania ginekologicznego. Stan przedrakowy lub raka szyjki macicy można zdiagnozować dzięki regularnie przeprowadzanym badaniom cytologicznym. Zalecaną przez Polskie Towarzystwo Patologów formą badań cytologicznych szyjki macicy jest cytologia płynna. Charakteryzuje się ona wysoką wykrywalnością zmian dużego ryzyka.
Sprawdź, czy cytologia płynna jest refundowana?
Z lekarzem warto omówić temat szczepienia przeciwko podtypom HPV, które odpowiadają za większość przypadków rozwoju raka szyjki macicy. Szczepienia zalecane są dla dziewcząt i młodych kobiet oraz chłopców i młodych mężczyzn.
Wirus HPV – diagnostyka
W przypadku zaobserwowania u siebie jakichkolwiek zmian w obrębie skóry lub błon śluzowych, należy udać się do lekarza. Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem, specjalista ogląda je i decyduje o dalszym postępowaniu. W razie wątpliwości, kieruje pacjenta na badanie cytologiczne, histologiczne lub testy genetyczno-molekularne.
Wirus HPV – leczenie
Obecnie nie ma środka farmaceutycznego, który powoduje eradykację wirusa HPV z zakażonych komórek. Osoby zakażone poddawane są terapii, mającej na celu leczenie zmian chorobowych, wywołanych przez brodawczaka ludzkiego (leczenie objawowe). W przypadku zmian o charakterze łagodnym rokowania są dobre. Jeśli wirus HPV wywołał nowotwór złośliwy, szanse na wyleczenie choroby zależą w zdecydowanej mierze od stopnia jej zaawansowania.
Należy podkreślać niezwykle istotną rolę profilaktyki, zwłaszcza szczepień, w zwalczaniu infekcji HPV, pamiętając, że związany z HPV rak szyjki macicy jest czwartym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet na świecie, a liczba nowych przypadków tego nowotworu w Polsce przekracza 3000.
Źródła:
- Broniarczyk Justyna (i in.), Struktura i właściwości wirusa brodawczaka ludzkiego, Prace Przeglądowe, online: Biotechnologia 3(90), 2010, 126-145.
- Olejek anita, HPV jako czynnik etiologiczny raka szyjki macicy, Ginekologia Polska, 2008,79, 126-132.
- Rutkowski Tomasz, Składowski Krzysztof, Wpływ wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) na powstawanie, przebieg i skuteczność leczenia raków regionu głowy i szyi, Współczesna Onkologia (2009) vol. 13; 5 (233–240).
- Cichon Paulina, Wirus HPV główną przyczyną raka szyjki macicy, online: https://www.onkonet.pl/dp_hpv_rak_szyjkimacicy.php, dostęp: 13.04.2023.
