Gruczolakowłókniak piersi - DIAGNOSTYKA CONSILIO

Większość kobiet, u których diagnozuje się zmianę w piersi, odczuwa silny niepokój. Często niepotrzebnie, ponieważ wiele nieprawidłowości w obrębie gruczołów piersiowych, wyczuwalnych podczas samobadania lub wykrytych w trakcie diagnostyki obrazowej, ma łagodny charakter. Czym jest gruczolakowłókniak piersi? Jakie są przyczyny jego powstawania i jak przebiega leczenie? Dowiedz się więcej na ten temat.

Gruczolakowłókniak piersi – co to jest?

Gruczolakowłókniak piersi (łac.fibroadenoma) to niezłośliwy nowotwór piersi, który zaliczany jest przez WHO do mieszanych guzów nabłonkowo-łącznotkankowych. Powstaje na skutek rozrostu tkanki gruczołowej i włóknistej. Najczęściej pojawia się u kobiet w trzeciej i w czwartej dekadzie życia, ale można go zdiagnozować zarówno u starszych pań, jak i u młodych, dojrzewających dziewcząt. Szczuje się, że do rozwoju gruczolakowłókniaka dochodzi minimum raz w życiu u około 10% kobiet na całym świecie. Obserwowana jest jedynie zależność wieku największej zapadalności od rasy. Kobiety rasy kaukaskiej, do której zaliczana jest populacja polska, odnotowują największą liczbę zachorowań mniej więcej o dekadę później niż rdzenne mieszkanki Afryki czy Ameryk (poniżej 20 roku życia).
Tego rodzaju nowotwór może pojawić się w dowolnym miejscu w gruczole piersiowym, jednak najczęściej diagnozowany jest w jego górnym, zewnętrznym kwadrancie. W większości przypadków jest to zmiana pojedyncza, choć bywają również zmiany mnogie, występujące w jednej lub obu piersiach.
Gruczolakowłókniak piersi zwykle nie zagraża zdrowiu – ryzyko jego zezłośliwienia jest niewielkie. Nie należy go jednak bagatelizować. Konieczne jest wykonywanie regularnych badań i obserwacja zmiany.

Rodzaje gruczolakowłókniaków piersi

Rozróżniamy kilka rodzajów gruczolakowłókniaków piersi:

Gruczolakowłókniak prosty – najczęściej występujący, zbudowany z tkanki włóknistej i gruczołowej, nie jest groźny dla zdrowia.
Gruczolakowłókniak złożony – składa się z tkanki włóknistej, gruczołowej oraz innej tkanki piersi. Nieznacznie podwyższa ryzyko wystąpienia raka gruczołu piersiowego.
Gruczolakowłókniak młodzieńczy (gruczolakowłókniak komórkowy) – charakterystyczny dla młodych dziewcząt (głównie Afroamerykanek). Rośnie szybko, na piersiach pojawiają się owrzodzenia oraz mocno uwidocznione żyły. Szczególnym rodzajem jest gruczolakowłókniak olbrzymi – zmiana jest większa niż 5 cm.

Gruczolakowłókniak piersi – przyczyny

Etiologia gruczolakowłókniaków piersi nie jest do końca znana. Przypuszcza się, że czynnikami podwyższonego ryzyka wystąpienia tego typu zmiany w gruczołach piersiowych mogą być między innymi:

wiek – najczęściej gruczolakowłókniaki występują u Polek pomiędzy 20. a 40. rokiem życia,
nowotwory piersi w rodzinie,
rasa czarna – więcej przypadków gruczolakowłókniaków odnotowuje się u ciemnoskórych kobiet.

Gruczolakowłókniak piersi – objawy

W przypadku gruczolakowłókniaka piersi, w badaniu palpacyjnym wyczuwa się dobrze odgraniczony (niepołączony z otaczającym go miąższem) i dający się łatwo przesuwać względem podłoża owalny guzek, najczęściej o średnicy od 1 do 3 cm. Warto wiedzieć, że gruczolakowłókniaki są wrażliwe na działanie hormonów, dlatego ich rozmiar może się zmieniać w trakcie cyklu miesiączkowego. Powiększenie zmiany obserwuje się również u kobiet w okresie ciąży i laktacji. Gruczolakowłókniaki mogą zanikać i ulegać zwapnieniu u kobiet po menopauzie.
W niektórych odmianach gruczolakowłókniaków pacjentki zgłaszają ból o łagodnym nasileniu oraz (w przypadku większych zmian) deformację piersi.

Gruczolakowłókniak piersi – diagnostyka

Gruczolakowłókniak piersi najczęściej zostaje wykryty podczas samobadania piersi, badania palpacyjnego wykonywanego przez ginekologa lub w trakcie badania obrazowego gruczołów piersiowych.
Bardzo często, przeprowadzając USG piersi, lekarz jest w stanie z dużym prawdopodobieństwem określić charakter wykrytej zmiany – ten rodzaj badania polecany jest zwłaszcza w przypadku młodych kobiet, których piersi w większej części zbudowane są z tkanki gruczołowej. Aby uzyskać pewność diagnozy, specjalista może zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań obrazowych. Jednym z nich jest mammografia, szczególnie polecana kobietom po 40. roku życia – w ich gruczołach piersiowych zaczyna dominować tkanka tłuszczowa, która jest dobrze widoczna w badaniu rentgenowskim.
Innym badanie obrazowym, charakteryzującym się dużą czułością w wykrywaniu nawet niewielkich zmian i wykorzystywanym w diagnostyce nowotworów piersi, jest rezonans magnetyczny. Stanowi doskonałe uzupełnienie do wcześniej wymienionych metod diagnostycznych: USG oraz mammografii.
Lekarz może zadecydować również o przeprowadzeniu biopsji piersi. Jest to inwazyjne badanie, podczas którego pobierany jest materiał biologiczny z fragmentu gruczołu piersiowego, gdzie zlokalizowana jest tkanka podejrzewana o zmiany chorobowe. Wyróżniamy:

biopsję aspiracyjną cienkoigłową celowaną piersi – pod kontrolą USG specjalista pobiera (zasysa) cienką igłą materiał cytologiczny, a lekarz patomorfolog dokonuje oceny pojedynczych komórek pobranego materiału;
biopsję gruboigłową piersi – przy pomocy grubej igły specjalista pobiera materiał tkankowy, patomorfolog ocenia budowę oraz strukturę całej tkanki.

Gruczolakowłókniak piersi – leczenie

Gruczolakowłókniaki, które nie dają objawów bólowych i przebiegają bez nagłego wzrostu, zwykle poddaje się obserwacji podczas regularnych badań palpacyjnych oraz obrazowych piersi.
Lekarz może zadecydować o usunięciu zmiany, jeśli jest ona większych rozmiarów, rośnie, wywołuje ból lub deformuje pierś. Procedura ta jest wskazana również w sytuacji, kiedy konieczne staje się wykluczenie zmiany złośliwej (np. gdy badania obrazowe lub wynik biopsji nie dają jednoznacznej diagnozy).
Gruczolakowłókniaka piersi można usunąć za pomocą biopsji mammotomicznej wspomaganej próżniowo – metoda ta zalecana jest w przypadku niewielkich nowotworów w piersiach, nieprzekraczających 2 cm. To małoinwazyjny zabieg, będący rodzajem biopsji gruboigłowej, podczas którego pobierana jest cała zmiana. W przypadku większego guzka, zaleca się jego chirurgiczne usunięcie.
Pobrany materiał zawsze poddawany jest badaniu histopatologicznemu, które przeprowadza lekarz patomorfolog. Wynik określa między innymi rodzaj usuniętej zmiany, a w przypadku zdiagnozowanego raka piersi – stopień jego złośliwości.

Źródła

Sajad Ahmad Salati, Breast fibroadenomas: a review in the light of current literature, Unaizah College of Medicine and Medical Sciences, Qassim University, Saudi Arabia, 2020.
Fajkis Marcin, Gruczolakowłókniak piersi – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie, online: https://wylecz.to/ginekologia/gruczolakowlokniak-1410169295/, dostęp: 30.04.2023.