Biopsja trzustki to badanie diagnostyczne, stosowane w celu wykrycia raka trzustki. Można ją przeprowadzić poprzez nacięcie powłok skórnych lub metodą EUS (ultrasonografii endoskopowej).
Spis treści:
- Rak trzustki
- Rak trzustki – diagnostyka
- Biopsja trzustki – wskazania i przeciwwskazania
- Pobranie materiału z trzustki do badania patomorfologicznego
- Biopsja trzustki metodą EUS
- Biopsja przezskórna trzustki
- Biopsja trzustki – powikłania
- Źródła
Rak trzustki
Rak trzustki jest jednym z najbardziej niebezpiecznych nowotworów złośliwych i jednocześnie najcięższym schorzeniem tego narządu. Ta podstępna choroba przez długi czas nie daje żadnych objawów, w związku z czym zwykle wykrywa się ją w bardzo zaawansowanym stadium rozwoju, kiedy guz nie jest już operacyjny i doszło do przerzutów, niekiedy licznych i odległych.
Bardzo często zdarza się, że pierwszym objawem raka trzustki jest żółtaczka. Pozostałe symptomy choroby są jeszcze bardziej niespecyficzne, dlatego zwykle bywają przypisywane innym schorzeniom. Najczęściej chory skarży się na ból brzucha i pleców, nudności, spadek masy ciała oraz utratę apetytu.
Rak trzustki – diagnostyka
W przypadku pojawienia się objawów, mogących świadczyć o rozwoju raka trzustki, należy udać się do lekarza rodzinnego lub gastrologa. Specjalista przeprowadza wywiad z pacjentem, a jeśli uzna za stosowne, kieruje go na badania diagnostyczne w kierunku nowotworu złośliwego trzustki. Należą do nich między innymi:
- morfologia krwi,
- wykładniki funkcji wątroby,
- oznaczenie stężenia markera nowotworowego CA19-9,
- badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny,
- biopsja trzustki, podczas której pobrany zostaje materiał do badania patomorfologicznego.
Biopsja trzustki – wskazania i przeciwwskazania
Lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu biopsji trzustki, gdy u pacjenta pojawia się żółtaczka, ból brzucha i pleców oraz spadek masy ciała, a badania obrazowe nasuwają podejrzenie rozwoju nowotworu w obrębie organu. Przeciwwskazaniem do przeprowadzenia procedury są zaburzenia krzepnięcia krwi oraz stany ropne w okolicy trzustki. Biopsji nie wykonuje się również u kobiet w ciąży oraz u pacjentów, którzy odmawiają współpracy z lekarzem podczas zabiegu.
Pobranie materiału z trzustki do badania patomorfologicznego
Współczesna medycyna oferuje kilka metod, dzięki którym możliwe jest uzyskanie materiału z trzustki, który następnie poddany jest badaniom patomorfologicznym. Próbki mogą zostać pobrane:
- śródoperacyjnie,
- laparoskopowo,
- nieinwazyjną metodą EUS (zwaną również endosonografią lub ultrasonografią endoskopową),
- poprzez biopsję przezskórną pod kontrolą USG lub tomografu komputerowego.
Biorąc po uwagę wiele aspektów (np. stan ogólny pacjenta, położenie zmiany, jej charakter i wielkość), lekarz podejmuje decyzję odnośnie optymalnej metody pobrania materiału do badań.
Biopsja trzustki metodą EUS
Jedną z najczęściej stosowanych metod pozyskiwania materiału do badania patomorfologicznego jest ultrasonografia endoskopowa, dzięki której można pobrać próbkę do diagnostyki cytologicznej (EUS FNA, ang. Endoscopic Ultrasound-Guided Fine-Needle Aspiration, tzn. Ultrasonografia endoskopowa, EUS, z biopsją cienkoigłową FNA) lub tkankowej (EUS FNB TruCut, czyli ang. Endoscopic Ultrasound-Guided Fine Needle Biopsy). Przez jamę ustną lekarz wprowadza do przewodu pokarmowego pacjenta endoskop, za pomocą którego nie tylko ogląda trzustkę, ale może pobrać również materiał do badania patomorfologicznego. Jest to możliwe dzięki wprowadzeniu igły biopsyjnej przez tor roboczy urządzenia. Zabieg przeprowadzany jest w częściowym lub ogólnym znieczuleniu pod kontrolą obrazu endoskopowego i ultrasonograficznego.
Biopsja przezskórna trzustki
Niejednokrotnie lekarze decydują o przeprowadzeniu biopsji przezskórnej u pacjenta, u którego istnieje podejrzenie nowotworu trzustki. Procedura poprzedzona jest badaniami krwi (np. grupa krwi, parametry krzepnięcia krwi itp.).
Biopsja trzustki wykonywana jest na czczo. Pacjent proszony jest o położenie się na plecach. Lekarz dezynfekuje skórę w miejscu jej nakłucia oraz podaje znieczulenie miejscowe. Następnie wkłuwa w trzustkę igłę biopsyjną (prosząc jednocześnie pacjenta o zaczerpnięcie powietrza i zatrzymanie oddechu) i za jej pomocą do strzykawki pobiera materiał do badania. Miejsce nakłucia zależy od tego, gdzie zmiana jest zlokalizowana i jak jest położona względem struktur anatomicznych. Po wyciągnięciu igły, lekarz dezynfekuje ranę oraz zakłada pacjentowi jałowy opatrunek. Biopsję igłową trzustki przeprowadza się pod kontrolą USG lub TK.
Wyróżniamy:
- biopsję cienkoigłową trzustki – materiał zostaje przekazany do badania cytologicznego,
- biopsję gruboigłową trzustki (biopsja skrawkowa) – pobrane fragmenty tkankowe zostają poddane badaniu histopatologicznemu.
Biopsja trzustki – powikłania
Biopsja trzustki jest zabiegiem bezpiecznym, ale jak każda procedura inwazyjna niesie ze sobą ryzyko pojawienia się niepożądanych powikłań. Należą do nich między innymi ból, krwawienie czy wyciek żółci lub soku trzustkowego. Czasami u pacjenta stwierdza się obecność przetoki trzustkowo-otrzewnowej lub diagnozuje OZT (ostre zapalenie trzustki).
Źródła
- Gwoździkiewicz Katarzyna, Ocena przydatności biopsji w diagnostyce guzów trzustki, online: https://ppm.edu.pl/info/phd/GUM874a5db32a774c7ebfb7c48d256a8819/, dostęp: 22.07.2023.
- Gośliński Jarosław, Rak Trzustki – pierwsze objawy choroby, online: https://www.zwrotnikraka.pl/pierwsze-objawy-raka-trzustki-symptomy-nowotworu/, dostęp: 22.07.2023.
- Gwoździkiewicz Katarzyna (i in.), Ocena przydatności i ograniczeń przezskórnej biopsji skrawkowej w diagnostyce guzów trzustki – analiza retrospektywna, online: https://www.czytelniamedyczna.pl/5183,ocena-przydatnosci-i-ograniczen-przezskornej-biopsji-skrawkowej-w-diagnostyce-gu.html, dostęp: 23.07.2023.
