Białaczka u dziecka – objawy i leczenie

Białaczka u dziecka jest groźną chorobą, która wymaga zastosowania szybkiej diagnostyki i odpowiedniej terapii. Schorzenie prowadzi do zaburzeń w tworzeniu elementów morfotycznych krwi. Nieleczone skutkuje gromadzeniem się komórek białaczkowych w różnych tkankach i narządach, co może prowadzić do śmierci chorego. Jakie są objawy białaczki u dziecka?

Spis treści:

1. Nowotwory złośliwe u dzieci
2. Białaczka u dziecka – co to jest za choroba?
3. Białaczka u dziecka – statystyki
4. Białaczka u dziecka – przyczyny
5. Białaczka u dziecka – objawy wiodące
6. Białaczka u dziecka – objawy w morfologii krwi
7. Białaczka u dziecka – diagnostyka
8. Białaczka u dziecka – leczenie
9. Źródła

Nowotwory złośliwe u dzieci

Choć nowotwory złośliwe u dzieci raczej należą do chorób rzadkich, to trzeba mieć świadomość, że w naszym kraju są one drugą (zaraz po urazach i wypadkach) przyczyną śmierci u maluchów, które ukończyły pierwszy rok życia. Szacuje się, że jedno na 600 dzieci przed osiągnięciem pełnoletności zmierzy się z groźną chorobą nowotworową. W Polsce co roku diagnozuje się ją u blisko 1100 – 1200 dzieci. Około 40% przypadków wiąże się z nowotworami układu krwiotwórczego – najczęściej są to chłoniaki oraz białaczki.

Białaczka u dziecka – co to jest za choroba?

Białaczka (łac. leucaemia) to choroba nowotworowa, w trakcie której komórki układu limfoblastycznego szpiku niekontrolowanie i niepohamowanie namnażają się. Szpik kostny wytwarza nieprawidłowe komórki krwi (są to tzw. komórki białaczkowe lub blastry białaczkowe), które wielokrotnie się dzielą. Nieprawidłowe komórki nie obumierają, hamują natomiast powstawanie prawidłowych komórek w szpiku kostnym – niedostateczna liczba tych drugich powoduje niedotlenienie organizmu, problemy ze zwalczaniem infekcji oraz kłopoty z kontrolą krwawienia. Z czasem, nieprawidłowe komórki krwi gromadzą się nie tylko w szpiku kostnymi i krwi obwodowej, ale również zasiedlają inne części ciała, takie jak np. węzły chłonne, ośrodkowy układ nerwowy, nerki, śledzionę czy wątrobę.

Białaczka u dziecka – statystyki

Białaczki stanowią około 26% wszystkich nowotworów dziecięcych. Najczęściej cierpią na nią dzieci w wieku od 2. do 5. lat, przy czym szczyt zachorowań notuje się u maluchów w wieku 4. lat. Dziewczynki na tę groźną chorobę nowotworową chorują rzadziej niż chłopcy..
Jednym z rodzajów białaczki jest ostra białaczka limfoblastyczna (ang. acute lymphoblastic leukemia, ALL), która jest najczęstszą chorobą nowotworową układu krwiotwórczego wieku dziecięcego i stanowi 80-85% wszystkich białaczek dziecięcych. Zwykle wywodzi się z linii komórkowej limfocytów B (około 85% przypadków), rzadziej z limfocytów typu T.
Ostre białaczki nielimfoblastyczne (szpikowe) stanowią 10-15%, a przewlekła białaczka szpikowa zaledwie 5% wszystkich białaczek dziecięcych.

Białaczka u dziecka – przyczyny

Przyczyny białaczki u dziecka często nie są znane. Pojawienie się choroby związane jest z czynnikami powodującymi uszkodzenie genomu zdrowej komórki, w efekcie czego dochodzi do patologicznego namnażania się nieprawidłowej linii komórkowej. Czasami rozwój choroby u dzieci rozpoczyna się jeszcze w trakcie życia płodowego, a choroba w postaci pełnoobjawowej pojawia się po urodzeniu. Piśmiennictwo medyczne donosi o następujących czynnikach, które mogą predysponować do rozwinięcia się schorzenia:

• narażenie na szkodliwe czynniki środowiskowe (np. promieniowanie jonizujące, środki chemiczne, dym papierosowy, infekcje wirusowe lub bakteryjne) w okresie życia płodowego lub po porodzie;
• wrodzone zaburzenia genetyczne (np. zespół Downa, zespół ataksji-teleangiektazji, zespół Klinefeltera, zespół Nijmegen, niedokrwistość Fanconiego, zespół Blooma, wrodzone niedobory odporności),
• rodzinne występowanie białaczki.

Białaczka u dziecka – objawy wiodące

Niezwykle ważne jest szybkie wykrycie białaczki u dziecka – pamiętajmy, że u najmłodszych rozwija się ona bardzo szybko. Od pojawienia się pierwszych symptomów choroby do jej rozpoznania upływa średnio od 2. do 6. tygodni. Początek schorzenia może przebiegać w sposób gwałtowny, istnieją jednak przypadki, kiedy nowotwór rozwija się wolno, nie dając charakterystycznych objawów. Warto również wiedzieć, że w początkowej fazie rozwoju choroba może przebiegać nawet bezobjawowo.
Na co zwrócić szczególną uwagę? Objawy białaczki u dziecka to między innymi:

• blada skóra,
• ogólne osłabienie, przewlekłe zmęczenie, duszność,
• gorączka lub stany podgorączkowe,
• wylewy podskórne, wybroczyny na skórze, skaza krwotoczna,
• krwawienia z nosa,
• owrzodzenia w jamie ustnej, krwawienia z błon śluzowych,
• utrata masy ciała,
• brak łaknienia,
• bóle głowy oraz bóle kości i stawów,
• hepatomegalia (powiększenie wątroby), splenomegalia (powiększenie śledziony),
• limfadenopatia (powiększenie węzłów chłonnych).

Białaczka u dziecka – objawy w morfologii krwi

Białaczkę u dziecka diagnozuje się między innymi na podstawie badań krwi. Mogą one wykazać między innymi:

• niedokrwistość (obniżony poziom hemoglobiny),
• małopłytkowość (obniżona liczba płytek krwi),
• neutropenię (obniżona liczba neutrofilii – granulocytów obojętnochłonnych).

Białaczka u dziecka – diagnostyka

Objawy mogące wskazywać na pojawienie się białaczki u dziecka wymagają natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego dziecka, specjalista może zlecić następujące badania:

• morfologia krwi wraz z rozmazem,
• stężenie kwasu moczowego oraz elektrolitów (sód, potas, fosfor, magnez, wapń),
• próby wątrobowe,
• enzymy trzustkowe (amylaza, lipaza),
• parametry nerkowe (kreatynina, kwas moczowy),
• enzym wewnątrzkomórkowy LDH,
• badania genetyczne, molekularne,
• badania obrazowe jamy brzusznej i klatki piersiowej (RTG, USG, tomografia komputerowa),
• badanie płynu mózgowo-rdzeniowego,
• badanie cytologiczne szpiku kostnego pobranego metodą punkcji aspiracyjnej z kolca talerza biodrowego.

Białaczka u dziecka – leczenie

Jak wspomniano wcześniej, białaczka u dzieci jest groźną chorobą, nieleczona prowadzi do śmierci. Dlatego tak ważne jest jak najszybsze podjęcie terapii w wyspecjalizowanym ośrodku – jej sukces zależy od typu białaczki, grupy rokowniczej oraz stopnia rozwoju nowotworu.
Podstawą terapii białaczki u dziecka jest przeszczep krwiotwórczych komórek macierzystych od dawcy rodzinnego lub niespokrewnionego. W terapii choroby stosuje się również wielolekową chemioterapię, radioterapię oraz immunoterapię. Wyniki leczenie dzieci w wieku od roku do 9 lat są znacznie lepsze niż u dzieci starszych i niemowląt (najgorsze rokowania dotyczą maluchów poniżej szóstego miesiąca życia).

Źródła

1. Onkologia Dziecięca, Złoty Wrzesień 2022 – Miesiąc Świadomości Nowotworów Dziecięcych, online: https://onkologia-dziecieca.pl/chorzy/news/id/4142-zloty-wrzesien-2022-miesiac-swiadomosci-nowotworow-dzieciecych, dostęp: 28.09.2023.
2. Fundacja DKMS, 1 na 600 dzieci zachoruje na nowotwór, online: https://www.dkms.pl/biuro-prasowe/1-na-600-dzieci-zachoruje-na-nowotwor, dostęp: 28.09.2023.
3. Romiszewska Magdalena, Malinowska Iwona, Zaburzenia genetyczne u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną, ich znaczenie kliniczne i terapeutyczne, Acta Hematologia Polonica 48 (2017), 300-307.
4. National Cancer Institute of United States, Wojskowy Instytut Medyczny Centralny Szpital Kliniczny MON oraz Fundacja Tam i z Powrotem, Białaczka, online: https://ihit.waw.pl/, dostęp: 28.09.2023.
5. Matysiak Michał, Białaczki u dzieci, online: https://podyplomie.pl/pediatria/16091,bialaczki-u-dzieci, dostęp: 28.09.2023.
6. Wysocki Mariusz, Białaczki, chłoniaki u dzieci, Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, online: http://www.kpho.cm.umk.pl/, dostęp: 28.09.2023.