Wdychanie zanieczyszczonego powietrza powoduje, że do organizmu dostają się substancje mające bezpośredni wpływ na wzrost liczby zgonów oraz pacjentów hospitalizowanych z powodu wielu chorób, w tym nowotworowych.
Spis treści:
- Jakość powietrza w Polsce
- Zanieczyszczone powietrze a zdrowie
- Zanieczyszczenie powietrza a nowotwory
- Zanieczyszczenie powietrza a rak płuc
- Źródła
Jakość powietrza w Polsce
Zmiany w unijnych przepisach dotyczących jakości powietrza skutkują jego poprawą. Jednak dane opublikowane przez Europejską Agencję Środowiska (ang. European Environment Agency, EEA) pokazują, że w Polsce zanieczyszczenie powietrza nadal stanowi istotny problem – w rankingu krajów UE z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem, nasz kraj znajduje się w niechlubnej czołówce. Głównym źródłem skażenia powietrza jest emisja zanieczyszczeń z kominów gospodarstw domowych, środków transportu, zakładów przemysłowych oraz dym powstały z pożarów składowisk odpadów.
Zanieczyszczenie powietrza a zdrowie
Powietrze, którym oddychamy, ma niebagatelny wpływ na kondycję organizmu – to największe środowiskowe zagrożenie dla zdrowia na świecie. Jak podaje EEA, zła jakość powietrza odpowiada za rozwój schorzeń układu oddechowego, sercowo-naczyniowego, chorób nowotworowych i jest przyczyną około 300 000 zgonów rocznie w Europie, a wg Global Burden of Disease (Szacunek Obciążenia Chorobami) w 2019 roku była przyczyną ponad 4 mln przedwczesnych zgonów na świecie. Na negatywne skutki wdychania zanieczyszczonego powietrza w sposób szczególny narażone są osoby starsze, otyłe, z niską odpornością, małe dzieci oraz osoby cierpiące na schorzenia o charakterze przewlekłym (np. na cukrzycę).
Zanieczyszczenie powietrza a nowotwory
Liczne badania wykazały, że zła jakość powietrza atmosferycznego ma bardzo istotny wpływ na rozwój chorób nowotworowych. Szczególnie niebezpieczne są takie związki jak np. pył zawieszony (PM, ang. Particulate Matter), metale ciężkie, ozon, tlenki azotu oraz kancerogenne wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA). Złożona mieszanina substancji rakotwórczych może przyczyniać się do powstania przewlekłego ogólnoustrojowego zapalenia, uszkodzeń na poziomie DNA oraz stresu oksydacyjnego – obecność zanieczyszczeń w powietrzu którym oddychamy jest czynnikiem ryzyka rozwoju głównie takich nowotworów jak: rak płuc, rak jelita grubego, rak prostaty oraz rak piersi.
Naukowcy z Harvard University w Bostonie przenalizowali dane zbierane w latach 2000-2016 i wykazali związek pomiędzy narażeniem na pyły zawieszone PM2,5 oraz dwutlenek azotu w okresach poprzedzających zachorowanie a ryzykiem zachorowania na kilka nowotworów litych, głównie raka jelita grubego, piersi oraz prostaty. W każdej grupie osób, która brała udział w badaniu, znalazło się kilka milionów osób – w analizie uwzględniono takie czynniki jak np. płeć, wiek, rasę, wskaźnik masy ciała, status społeczno-ekonomiczny oraz przynależność etniczną. Naukowcy wysnuli wnioski, że ciągłe narażenie na wyżej wymienione związki zwiększało ryzyko zachorowania na raka prostaty oraz jelita grubego. Narażenie na działanie NO2 podwyższało ryzyko raka piersi, a związek pomiędzy tym typem nowotworu złośliwego a działaniem PM2,5 nie był jasny.
Zanieczyszczenie powietrza a rak płuc
Wiele badań dowodzi, że nowotworem złośliwym, którego rozwój jest bardzo ściśle związany z wdychaniem zanieczyszczonego powietrza, jest rak płuc – im dłuższe narażenie na szkodliwe związki zawarte w powietrzu, tym większe ryzyko zachorowania na ten nowotwór złośliwy. Wyniki opracowań IASLC (ang. International Association for the Study of Lung Cancer) przedstawione podczas kongresu World Conference on Lung Cancer w 2021 wykazują, że zanieczyszczone powietrze jest odpowiedzialne za ponad 14% zgonów w powodu raka płuca.
W 2022 roku podczas kongresu ESMO (ang. European Society for Medical Oncology) przedstawiono wyniki analiz, które pokazują, że skażone powietrze powoduje podwyższenie ryzyka zachorowania na niedrobnokomórkowego raka płuca u osób, które nie palą papierosów i u których stwierdza się obecność mutacji w genie EGFR.
Źródła
- European Anvironment Agency, Powietrze w Europie staje się coraz czystsze i poprawia stan zdrowia ludzi, dostęp: 29.02.2024.
- European Anvironment Agency, Jakość powietrza w Polsce na tle Europy, dostęp: 29.02.2024.
- Rogala Danuta, Zanieczyszczenie powietrza a zachorowalność i umieralność na raka jelita grubego mieszkańców Śląska, Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach, Bytom 2018.
- Stelmach Monika, Zanieczyszczenie powietrza ma związek z częstszym występowaniem nowotworów, dostęp: 29.02.2024.
- Całka Maria, Pawlica Paweł, Konsekwencje zdrowotne zanieczyszczenia powietrza, Nauki przyrodnicze i medyczne, 1/27/2020.
- Gośliński Jarosław, Czy smog pwoduje raka? Wpływ smogu na zdrowie, dostęp: 02.03.2024.
- Stencel Katarzyna, ESMO 2022: Zanieczyszczenie powietrza związane z rozwojem raka płuca u osób niepalących, dostęp: 02.03.2024.
