Guzy germinalne jajnika to zmiany nowotworowe, w większości przypadków o charakterze złośliwym. Objawy choroby są niespecyficzne, w związku z czym bywają przypisywane innym jednostkom chorobowym. Na czym polega leczenie guzów zarodkowych?
Spis treści:
- Czym są guzy germinalne jajnika?
- Guzy germinalne jajnika – podział
- Czy guzy zarodkowe jajnika są złośliwe?
- Guzy germinalne jajnika – przyczyny
- Guzy zarodkowe jajnika – objawy
- Guzy zarodkowe jajnika – diagnostyka
- Guzy zarodkowe jajnika – leczenie
- Źródła
Czym są guzy germinalne (zarodkowe) jajnika?
Guzy germinalne jajnika (ang. malignant ovarian germ cell tumors; MOGCT), zwane inaczej guzami zarodkowymi (ang. germ cell tumor, GCT), to nienabłonkowe nowotwory jajnika, powstające z komórek rozrodczych, biorących udział w wytwarzaniu komórki jajowej. Zmiany te należą do rzadkich nowotworów, pod względem częstości tworzą drugą (po nowotworach nabłonkowych) grupę nowotworów rozwijających się w jajnikach.
Guzy zarodkowe najczęściej pojawiają się u dziewcząt i młodych kobiet przed 30. rokiem życia. Rzadziej nowotwór ten diagnozuje się u mężczyzn – wówczas choroba rozwija się w jądrach.
Guzy germinalne jajnika – podział
Z uwagi na typ histologiczny, wyróżniamy następujące nowotwory germinalne jajnika:
- Rozrodczak jajnika (łac. dysgerminoma) – najczęstszy złośliwy nowotwór germinalny, osiąga duże rozmiary (ponad 10 cm), może rozwijać się obustronnie, charakteryzuje się dobrym rokowaniem;
- Rak zarodkowy (łac. carcinoma embryonale) – rzadko występuje, niestety szybko tworzy przerzuty;
- Guz pęcherzyka żółtkowego (ang. yolk sac tumor, YST) – rzadki nowotwór o wyjątkowo wysokiej złośliwości;
- Rak kosmówki (łac. choriocarcinoma) zwany nabłoniakiem kosmówkowym – rzadko występuje, jest bardzo agresywny, daje szybkie przerzuty do innych narządów;
- Potworniak (łac. teratoma; w tym dojrzały potworniak, torbiel dermoidalna, niedojrzały potworniak i potworniak z transformacją złośliwą) – rzadka zmiana, która może mieć charakter złośliwy jak i łagodny;
- Guz germinalny mieszany – składa się przynajmniej z dwóch wyżej opisanych nowotworów.
Czy guzy zarodkowe jajnika są złośliwe?
Większość guzów zarodkowych jajnika jest złośliwa lub potencjalnie złośliwa. Jedynie potworniak dojrzały i torbiel dermoidalna zwykle są łagodne, lecz pacjentki, u których pojawiły się te zmiany, powinny być pod stałą opieką lekarską i regularnie zgłaszać się na badania kontrolne.
W przypadku guzów złośliwych rokowania są pomyślne, jeśli zostają zdiagnozowane na wczesnym etapie rozwoju. Leczenie zmian zaawansowanych nadal jest sporym wyzwaniem dla współczesnej medycyny.
Guzy germinalne jajnika – przyczyny
Nie do końca poznane są przyczyny powstawania nowotworów germinalnych. Zakłada się, że czynnikami ryzyka rozwoju tego typu nowotworu mogą być:
- dysgenezja gonad z kariotypem 46 XY i genem SRY (ang. sex-determining region Y kodującym białko determinujące rozwój jądra),
- zespół braku wrażliwości na androgeny.
Guzy zarodkowe jajnika – objawy
Do głównych objawów guzów germinalnych jajnika należą dolegliwości bólowe brzucha – rosnąca zmiana uciska okoliczne struktury, wywołując dyskomfort. Dodatkowymi symptomami mogą być: powiększenie obwodu brzucha, wzdęcia, dolegliwości ze strony układu pokarmowego i moczowego oraz nieprawidłowości związane z krwawieniem z dróg rodnych. U chorych może pojawić się również niekontrolowana utrata masy ciała, osłabienie oraz płyn w jamie otrzewnowej i/lub opłucnowej.
Guzy germinalne jajnika – diagnostyka
Każda kobieta, u której pojawiły się symptomy mogące świadczyć o rozwoju guza germinalnego jajnika, powinna zgłosić się na wizytę do lekarza ginekologa.
Po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentką, wykonaniu badania fizykalnego oraz USG przezpochwowego, specjalista decyduje o dalszym postępowaniu. W przypadku gdy podejrzewa rozwój nowotworu jajnika, zleca badania diagnostyczne, do których należą między innymi:
- oznaczenie we krwi markerów nowotworowych – AFP (alfa-fetoproteina), hCG (gonadotropina kosmówkowa), LDH (dehydrogenaza mleczanowa), CA-125, PLAP (ang. placental alkaline phosphatase — zasadowa fosfataza łożyskowa, NSE (neuroswoista enolaza),
- tomografia komputerowa,
- rezonans magnetyczny.
Guzy zarodkowe jajnika – leczenie
Niektóre typy guzów zarodkowych można leczyć wyłącznie operacyjnie. Niekiedy stosuje się chemioterapię i radioterapię jako uzupełnienie terapii chirurgicznej. O sposobie leczenia decyduje lekarz.
Źródła
- Miedzińska-Maciejewska Magdalena, Bobkiewicz Piotr, Gawrychowski Krzysztof, Złośliwe guzy germinalne jajnika – charakterystyka grupy chorych i analiza wyników leczenia, Ginekologia Polska 2011, 82, 338-343.
- Rzepka-Górska Izabela (i in.), Odległe wyniki leczenia złośliwych nowotworów germinalnych i gonadalnych u dziewcząt, Ginekologia Praktyczna, 2005; 84, 4: 20-26.
- ONKOLMED, Nowotwory zarodkowe (germinalne) jajnika – charakterystyka i leczenie, online: https://onkolmed.pl/wpis/422,nowotwory-zarodkowe-germinalne-jajnika-charakterystyka-i-leczenie-1, dostęp: 23.11.2023.
