Chłoniak Burkitta – objawy i leczenie

Chłoniak Burkitta to bardzo złośliwy nowotwór układu chłonnego. Objawy choroby pojawiają się szybko, nawet w ciągu kilku dni od chwili, kiedy schorzenie zaczęło się rozwijać w organizmie. W momencie zauważenia niepokojących sygnałów należy jak najszybciej udać się do lekarza. Na szczęście chłoniaka Burkitta często można skutecznie leczyć; podstawą walki z tym nowotworem jest chemioterapia.

Spis treści:

1. Chłoniaki – klasyfikacja
2. Czym jest chłoniak Burkitta?
3. Chłoniak Burkitta – podtypy
4. Chłoniak Burkitta – lokalizacja
5. Chłoniak Burkitta – objawy chłoniaka węzłowego
6. Chłoniak Burkitta – objawy chłoniaka pozawęzłowego
7. Chłoniak Burkitta – diagnostyka
8. Chłoniak Burkitta – leczenie
9. Źródła

Chłoniaki – klasyfikacja

Układ limfatyczny (chłonny) człowieka składa się z węzłów chłonnych, naczyń chłonnych, migdałków, grasicy oraz śledziony. Dzięki niemu organizm ma szansę bronić się przed atakiem patogenów: bakterii, wirusów czy pasożytów. Kolejną funkcją układu chłonnego jest rozprowadzanie i utrzymywanie w równowadze płynów ustrojowych. Chłoniak to choroba nowotworowa, w trakcie której obserwuje się nieprawidłowy, niekontrolowany rozrost komórek układu chłonnego.
Ogólny podział chłoniaków wyróżnia:

• chłoniaki ziarnicze: postać klasyczną chłoniaka Hodgkina oraz chłoniaka Hodkina z przewagą limfocytów;
• chłoniaki nieziarnicze: wywodzące się z limfocytów B (ang. B lymhocytes), limfocytów T (ang. T lymhocytes) oraz komórek NK (ang. natural killers).

Czym jest chłoniak Burkitta?

Chłoniak Burkitta to wyjątkowo złośliwy nowotwór układu chłonnego, wywodzący się z dojrzałych limfocytów B. Jego cechą charakterystyczną jest fakt, że bardzo szybko się rozwija – to choroba, która zagraża życiu już kilka tygodni po pojawieniu się pierwszych objawów schorzenia. W trakcie jej przebiegu, limfocyty B namnażają się w niekontrolowany sposób i nie spełniają swojej podstawowej funkcji, jaką jest walka z chorobotwórczymi drobnoustrojami.
Chłoniak Burkitta stanowi około 2% wszystkich chłoniaków u dorosłych w USA i Europie (w tym przypadku zwykle występuje u osób w wieku od 30 do 50 lat). Jeśli chodzi o dzieci, to ten typ nowotworu jest najczęstszym typem chłoniaka (nawet 50% przypadków) – zwykle pojawia się u dzieci w wieku od 5 do 10 lat.

Chłoniak Burkitta – podtypy

Wyróżniamy następujące podtypy chłoniaka Burkitta:

• sporadyczny chłoniak Burkitta – nowotwór występuje u osób na całym świecie, czynnikiem predysponującym do zachorowania jest infekcja wirusem Epsteina-Barr. Najczęściej, w pierwszej kolejności zajmuje struktury jamy brzusznej;
• endemiczny chłoniak Burkitta – zwykle występuje na terenach Afryki, rozwija się głównie wśród dzieci w tym rejonie geograficznym. Częściej atakuje osoby, które w przeszłości chorowały na malarię. Jego objawy to przede wszystkim narastający guz na twarzy oraz w jamie brzusznej;
• chłoniak Burkitta związany z niedoborem odporności – na ten rodzaj nowotworu najczęściej chorują osoby z układem immunologicznym osłabionym np. przez zakażenie wirusem HIV lub stłumionym na skutek zażywania leków immunosupresyjnych (np. w przebiegu leczenia choroby autoimmunologicznej czy u biorców przeszczepów).

Chłoniak Burkitta – lokalizacja

Chłoniak Burkitta może zostać zlokalizowany między innymi w:

• żuchwie lub innej części twarzy,
• jamie brzusznej, w szczególności w jelitach,
• ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu oraz rdzeniu kręgowym),
• szpiku kostnym,
• śledzionie,
• wątrobie,
• węzłach chłonnych (np. w pachwinie, pod pachami czy na szyi).

Chłoniak Burkitta – objawy chłoniaka węzłowego

Objawy chłoniaka Burkitta pojawiają się bardzo szybko. Jeśli jest to węzłowy chłoniak Burkitta (rozwijający się w węzłach chłonnych), to najbardziej typowym jego objawem jest powiększenie węzłów chłonnych, zwykle niebolesne (choć zdarzają się przypadki, że chory odczuwa ból z uwagi na duże rozmiary węzłów, które uciskają inne narządy i/lub okoliczne nerwy). Ponadto może pojawić się niekontrolowana utrata masy ciała, nocne poty oraz podwyższona temperatura ciała.

Chłoniak Burkitta – objawy chłoniaka pozawęzłowego

W przypadku pozawęzłowego chłoniaka Burkitta (rozwijającego się w narządach lub szpiku kostnym), większość objawów związanych jest z lokalizacją nowotworu. Podobnie jak w przypadku chłoniaka Burkitta węzłowego, tak i w tej sytuacji nowotwór może objawiać się podwyższoną temperaturą ciała, nocnymi potami oraz niezamierzoną utratą masy ciała.
Gdy choroba atakuje klatkę piersiową lub szyję, chory może odczuwać duszności, męczący kaszel, ucisk w klatce piersiowej/szyi; czasami pojawia się niemijająca chrypka.
Objawami ze strony układu nerwowego zaatakowanego przez chłoniaka Burkitta są symptomy o charakterze neurologicznym, takie jak np. zawroty głowy, drgawki, zmiany nastroju, problemy z pamięcią czy kłopoty ze wzrokiem. Chorzy mogą odczuwać również drętwienie ciała.
Gdy schorzenie atakuje jamę brzuszną, pojawiają się problemy ze strony układu pokarmowego. Bywa, że chorzy skarżą się na nudności, cierpią na wymioty, biegunki, zaparcia, odczuwają bóle brzucha. Nierzadko mają również uczucie sytości, pełności jamy brzusznej, nawet w przypadku, gdy uprzednio nie spożywali pokarmów. Niekiedy pojawia się krew w kale.
Rozwijającego się chłoniaka Burkitta w szpiku kostnym najszybciej wykaże badanie, jakim jest morfologia krwi obwodowej – wynik badania wskazuje na małą liczbę czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi. Chorzy skarżą się wówczas na ogólne osłabienie, zawroty głowy, tendencje do krwawień, siniaków oraz obniżony poziom odporności organizmu na infekcje.
Zaatakowana przez chłoniaka Burkitta śledziona powiększa rozmiary, może wywierać ucisk na okoliczne narządy, wywołując dolegliwości bólowe. Ponadto pojawia się uczucie przewlekłego zmęczenia oraz powiększony obwód brzucha. Charakterystycznym objawem chorej śledziony jest żółtaczka.
Dotknięta schorzeniem wątroba daje podobne dolegliwości co śledziona. Objawem choroby jest między innymi żółtaczka, ból w okolicy wątroby oraz obrzęk brzucha.

Chłoniak Burkitta – diagnostyka

Z uwagi na fakt, że chłoniak Burkitta jest nowotworem wyjątkowo agresywnym, konieczna jest szybka i prawidłowa diagnostyka oraz natychmiastowe wdrożenie właściwego leczenia.
Podstawowymi badaniami diagnostycznymi są:

• morfologia krwi obwodowej;
• badanie ogólne moczu;
• badania biochemiczne: dehydrogenaza mleczanowa, beta-2-mikroglobulina, enzymy wątrobowe, wskaźniki nerkowe, glukoza, kwas moczowy;
• badanie poziomu elektrolitów: sód, potas, wapń, fosforany;
• scyntygrafia kości;
• biopsja (gruboigłowa lub cienkoigłowa) obszaru, co do którego istnieje podejrzenie rozwoju chłoniaka Burkitta. Pobrany materiał przekazany jest do diagnostyki patomorfologicznej;
• wycięcie podejrzanej zmiany (węzła chłonnego lub tkanki pozawęzłowej) i poddanie jej badaniu histopatologicznemu (procedura obejmuje również barwienie immunohistochemiczne – barwienie specyficznych znaczników komórek);
• badania obrazowe: USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny.

Chłoniak Burkitta – leczenie

Sposób leczenia chłoniaka Burkitta ustalany przez lekarza zależy od jego lokalizacji, stopnia zaawansowania choroby (określonej przy użyciu klasyfikacji Anna Arbor), wieku pacjenta oraz jego ogólnej kondycji. Wdrożenie prawidłowej terapii jest niezbędne, ponieważ nieleczone schorzenie prowadzi do śmierci. Dobra informacja jest taka, że chłoniak Burkitta często dobrze reaguje na leczenie; wielu pacjentów (zwłaszcza młodszych) ma szanse na powrót do zdrowia. Gorzej rokuje zajęcie układu nerwowego i duża masa nowotworu.
Dostępne metody leczenia to między innymi leczenie chirurgiczne, chemioterapia oraz immunoterapia.

Źródła

1. Prochorec-Sobieszek Moinika, Klasyfikacja i kryteria diagnostyczne nowotworów układu chłonnego, online: http://onkologia.zalecenia.med.pl/, dostęp: 17.12.2023.
2. Nowacki Przemysław, Chłoniaki, online: https://podyplomie.pl/wiedza/neurologia/108,chloniaki, dostęp: 17.12.2023.
3. Krajowy Rejestr Nowotworów, Chłoniak Burkitta, online: https://onkologia.org.pl/pl/chloniak-burkitta-czym-jest, dostęp: 17.12.2023.
4. Lymphoma Australia, Chłoniak Burkitta, online: https://www.lymphoma.org.au/pl/, dostęp: 17.12.2023.