Rak podstawnokomórkowy to zmiana nowotworowa, najczęściej zlokalizowana z obrębie skóry twarzy. Rzadko daje przerzuty, jednak stanowi poważny problem kliniczny – cechuje się miejscową złośliwością: często niszczy i nacieka okoliczne tkanki, skutkując poważnymi defektami estetycznymi i upośledzeniem jakości życia chorego.
Spis treści:
- Rak podstawnokomórkowy – co to jest?
- Rak podstawnokomórkowy – przyczyny
- Rak podstawnokomórkowy – objawy
- Rak podstawnokomórkowy – diagnostyka
- Rak podstawnokomórkowy – leczenie
- Rak podstawnokomórkowy – przerzuty
- Źródła
Rak podstawnokomórkowy – co to jest?
Rak podstawnokomórkowy (ang. basal cell carcinoma, BCC) jest najczęstszą postacią raka skóry i najczęściej występującą postacią wszystkich nowotworów. Schorzenie należy do grupy niemelanocytowych (niebarwnikowych) nowotworów skóry (ang. nonmelanoma skin cancer, NMSC). Wywodzi się z nierogowaciejących komórek warstwy podstawnej naskórka. Wyróżniamy dwie odmiany choroby:
- rak podstawnokomórkowy rosnący wolno – nie nacieka w głąb skóry, leczenie daje dobre rezultaty;
- rak podstawnokomórkowy rosnący szybko, agresywnie – nacieka i niszczy okoliczne tkanki (kości czaszki, chrząstki nosa, uszu). Często nawraca i jest trudny do wyleczenia.
Rak podstawnokomórkowy rozwija się głównie u dorosłych osób rasy białej.
Rak podstawnokomórkowy – przyczyny
Przyczyny powstania BCC nie są do końca poznane, stanowią wypadkową czynników środowiskowych oraz genetycznych. Wiadomo, że rak podstawnokomórkowy skóry rozwija się głównie u osób o jasnej karnacji, żyjących w rejonach wysokiego nasłonecznienia – jego rozwojowi sprzyja ekspozycja na promieniowanie słoneczne. Na pojawienie się choroby narażone są więc osoby, których praca wiąże się z długotrwałym przebywaniem na słońcu. Pojawieniu się choroby może sprzyjać narażenie organizmu na działanie np. promieniowania jonizującego czy nieorganicznych związków arsenu. Rak podstawnokomórkowy może również rozwijać się w obrębie blizn. Częściej diagnozuje się go u osób rodzinnie cierpiących np. na zaburzenia odporności, albinizm, leczonych immunosupresyjnie. Etiopatogeneza BCC może być również związana z przewlekłymi zakażeniami skóry, np. brodawczakiem ludzkim HPV.
Rak podstawnokomórkowy – objawy
Rak podstawnokomórkowy skóry rozwija się głównie na twarzy (czole, powiekach, policzkach) oraz szyi. Rzadziej pojawia się w innych częściach ciała. Najczęściej przybiera postać guzkową – wówczas na skórze widoczny jest guzek otoczony wałowatym brzegiem, mogący zawierać znaczną ilość barwnika. Do innych postaci raka podstawnokomórkowego skóry należą:
- postać wrzodziejąca – na skórze pojawia się ranka, pokryta strupkiem, który odpada i tworzy się na nowo na owrzodzonej skórze. Zmiana często drąży głęboko, niszcząc tkanki (kości, chrząstki, mięśnie);
- postać powierzchowna –liczne, płaskie lub płaskowyniosłe, zaczerwienione, łuszczące się zmiany;
- postać twardzinopodobna – zmiany mają kolor żółtawo-białawy, występują pod postacią błyszczących ognisk.
Rak podstawnokomórkowy – diagnostyka
Zmiany skórne związane z rozwojem raka podstawnokomórkowego skóry są na tyle charakterystyczne, że lekarz na podstawie badania przedmiotowego (z użyciem dermatoskopu) jest w stanie postawić wstępną diagnozę. Ostateczne rozpoznanie dokonywane jest się na podstawie badania histopatologicznego fragmentu chorobowo zmienionej skóry.
W procesie diagnostycznym, u osób z zaawansowanym procesem nowotworowym z dużym prawdopodobieństwem naciekania tkanek głębokich, wykorzystywane są również badania obrazowe: tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.
Rak podstawnokomórkowy – leczenie
Leczenie raka podstawnokomórkowego zależy między innymi od jego podtypu (określonego w trakcie badania histopatologicznego), lokalizacji i głębokości nacieku, wieku oraz stanu ogólnego chorego. U większości osób cierpiących na BCC stosuje się leczenie chirurgiczne, polegające na wycięciu zmiany z zachowaniem kilku milimetrów marginesu zdrowej tkanki. Do pozostałych metod leczenia raka podstawnokomórkowego należą między innymi:
- radioterapia,
- farmakoterapia miejscowa,
- krioterapia,
- terapia fotodynamiczna,
- laseroterapia,
- wyłyżeczkowanie,
- elektrodesykacja,
- chemioterapia,
- terapia celowana.
Każda metod wiąże się z lub mniejszym ryzykiem nawrotu zmian nowotworowych.
Rak podstawnokomórkowy – przerzuty
Rak podstawnokomórkowy skóry niezwykle rzadko daje przerzuty. Jednak jeśli dojdzie do ich pojawienia się, to najczęściej zlokalizowane są w węzłach chłonnych, kościach, wątrobie i płucach. Choroba rzadko prowadzi do śmierci.
Źródła
- Daniel Luiza, Leśniewski-Kmak Krzysztof, Leczenie długotrwale rozwijającego się raka podstawnokomórkowego skóry, niszczącego połowę twarzy – opis przypadku, Współczesna Onkologia vol. 9; 10 (440–442).
- Owczarek Witold (i in.), Zalecenia dotyczące leczenia raka podstawnokomórkowego i raka kolczystokomórkowego przygotowane przez Sekcję Onkologiczną Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Sekcję Akademia Czerniaka Polskiego Towarzystwa Chirurgii Onkologicznej, dostęp: 29.06.2024.
- Gośliński Jarosław, Rak podstawnokomórkowy, skóry – objawy, diagnostyka, leczenie, dostęp: 29.06.2024.
- Wysocki Wojciech, Rak podstawnokomórkowy skóry, dostęp: 29.06.2024.
- Stowarzyszenie Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki SARCOMA, Rak podstawnokomórkowy skóry, dostęp: 29.06.2024.
- Ciążyńska Magdalena, Przypadek raka podstawnokomórkowego skóry – jak leczyć, gdy chirurg już nic nie może?, Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 2, 58–62.
