Rak endometrium – przyczyny, objawy, leczenie

Rak endometrium jest groźną chorobą nowotworową, która stanowi realne zagrożenie dla życia kobiety. Najczęściej wynika z nadmiernego pobudzenia endometrium przez estrogeny przy braku przeciwstawnego oddziaływania innego hormonu – progesteronu. Rokowania zależą między innymi od stopnia rozwoju choroby, dlatego tak ważne są regularne badania przeprowadzane przez lekarzy ginekologów oraz szybkie reagowanie na pojawienie się pierwszych symptomów schorzenia.

Spis treści:

1. Co to jest rak endometrium?
2. Rak endometrium – przyczyny
3. Rak endometrium – objawy
4. Rak endometrium – diagnostyka
5. Rak endometrium – leczenie
6. Źródła

Co to jest rak endometrium?

Rak endometrium (zwany inaczej rakiem trzonu macicy) to nowotwór złośliwy, który powstaje w błonie śluzowej (endometrium) wyściełającej wnętrze trzonu macicy. Jest najczęstszym w krajach rozwiniętych nowotworem żeńskich narządów rodnych oraz czwartym pod względem częstości występowania nowotworem złośliwym u kobiet (po raku piersi, płuca i jelita grubego). Większość przypadków raka trzonu macicy to gruczolakoraki.

Wyróżniamy:

• gruczolakoraki endometrialne – występują w zdecydowanej większości przypadków, charakteryzują się lepszym rokowaniem, ich pojawienie się jest związane z niezrównoważoną stymulacją estrogenową w organizmie kobiety;
• gruczolakoraki nieendometrialne (raki surowicze, raki jasnokomórkowe, guzy niezróżnicowane oraz guzy mieszane) – pojawiają się rzadziej, głównie u kobiet w podeszłym wieku, nie wykazują związku z wysokim poziomem estrogenów, niestety cechują je gorsze rokowania.

Rak endometrium – przyczyny

Do czynników ryzyka rozwoju raka endometrium zaliczamy między innymi:

• hiperestrogenizm (przewaga estrogenowa) – zaburzenie równowagi w organizmie pomiędzy estrogenem a progesteronem, wynikające np. z terapii estrogenami, otyłości czy zaburzeń związanych z zespołem policystycznych jajników (PCOS);
• wiek – na chorobę najczęściej cierpią kobiety po menopauzie, zwykle pomiędzy 55. a 70 rokiem życia;
• bezdzietność;
• mutacja germinalna genów mutatorowych MMR ( MLH1, PMS2, MSH2 oraz MSH6);
• występowanie raka​endometrium​ w wywiadzie rodzinnym;
• rozrost (hiperplazja) endometrium;
• zbyt wczesne pojawienie się pierwszej miesiączki i/lub późna menopauza;
• leczenie niepłodności w przeszłości;
• zaburzenia hormonalne spowodowane hormonalnie czynnymi guzami jajnika (takimi jak np. ziarniszczak jajnika, otoczkowiak jajnika);
• wcześniej przeprowadzona radioterapia miednicy mniejszej;
• choroby, takie jak np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy insulinooporność;
• palenie papierosów;
• nadużywanie alkoholu;
• przyjmowanie tamoksifenu (związek wykorzystywany w leczeniu raka piersi).

Rak endometrium – objawy

Jednym z głównych objawów raka endometrium są nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych. Dlatego każda kobieta, która zauważyła u siebie krwawienie/plamienie pomiędzy miesiączkami lub w okresie po menopauzie, musi zgłosić się do lekarza w celu pogłębionej diagnostyki. Niepokój powinny wzbudzić również intensywne, przedłużające się menstruacje, wszelkiego rodzaju upławy z pochwy, stany zapalne narządów rodnych, bóle w okolicy podbrzusza i dolnej części kręgosłupa, a także ogólne osłabienie czy nieuzasadniona utrata masy ciała.

Rak endometrium – diagnostyka

Rak trzonu macicy często zostaje wykryty w trakcie USG przezpochwowego. W razie podejrzenia choroby, lekarz może skierować pacjentkę na histeroskopię (dużo dokładniejsze obrazowanie wnętrza jamy macicy niż w przypadku klasycznego badania USG), biopsję aspiracyjną endometrium czy klasyczne diagnostyczne łyżeczkowanie jamy macicy. Pobrany materiał zostaje przekazany do badania histopatologicznego, którego wynik wyklucza lub potwierdza raka endometrium – w tym drugim przypadku określa jednocześnie między innymi:

• typ histologiczny nowotworu (typ endometrialny, nieendometrialny),
• stopień zróżnicowania histologicznego (rak wysokozróżnicowany G1, średniozróżnicowany G2, niskozróżnicowany G3),
• stopień zaawansowania klinicznego nowotworu (I, II, III, IV) na podstawie systemu klasyfikacji Międzynarodowej Federacji Ginekologii i Położnictwa (FIGO, ang. International Federation of Gynecology and Obstetrics).

W celu wykluczenia ewentualnych przerzutów, specjalista może również skierować pacjentkę na dodatkowe badania takie jak np. RTG klatki piersiowej, tomografię komputerową lub rezonans jamy brzusznej.

Rak endometrium – leczenie

Skuteczność leczenia raka endometrium, podobnie jak innych nowotworów złośliwych, w znacznym stopniu uwarunkowana jest typem histologicznym guza, stopniem jego zróżnicowania oraz etapem rozwoju schorzenia w momencie jego wykrycia – im wcześniej zdiagnozowana choroba, tym pomyślniejsze rokowania dotyczące leczenia.

O rodzaju terapii decyduje lekarz – współczesna medycyna oferuje szereg możliwości w tym zakresie: zabieg chirurgiczny (np. histerektomia – operacyjne usunięcie macicy, specjalista niekiedy decyduje również o wycięciu przydatków), chemioterapię, radioterapię, kurację hormonalną. Obecnie na świecie dostępne dla pacjentek są również trzy terapie immunologiczne (immunoterapie):

• pembrolizumab (przeciwciało anty PDL-1) z lenwatynibem (inhibitor kinazy tyrozynowej),
• pembrolizumab w monoterapii,
• dostarlimab w monoterapii.

Substancje czynne takich leków „kierowane” są precyzyjnie do punktu działania przez przeciwciała monoklonalne wiążące określone receptory komórek nowotworowych lub komórek odpornościowych.

Źródła

1. Polskie Towarzystwo Ginekologii Onkologicznej, Rak endometrium, Podręczne Algorytmy, online: https://ptgo.pl/archiwa/rekomendacje/rak-endometrium-rekomendacje-esgo, dostęp: 08.09.2023.
2. Jastrzębski Tomasz, Rak trzonu macicy (rak endometrium) – objawy, diagnostyka, leczenie, online: https://www.onkonet.pl/dl_nnr_rak_endometrium.php, dostęp: 08.09.2023.
3. Abacjew-Chmyłko Anna, Wieloośrodkowa analiza wyników leczenia raka błony śluzowej trzonu macicy, online: https://pbc.gda.pl/Content/27093/doktorat%20ABACJEW-CHMY%C5%81KO%20Anna.pdf, dostęp: 09.09.2023.
4. Praca zbiorowa pod redakcją Kornafel Jan, Mądry Radosław, Nowotwory kobiecego układu płciowego, Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych — 2013 r., 286-295.
5. Misurewicz-Gabi Agata, Rak endometrium – nowotwór na który umiera coraz więcej Polek, Kurier Medyczny 4/2022, 26-28.
6. Anticancer Fund za​ zezwoleniem ​ESMO, Rak trzonu macicy (endometrium): poradnik dla pacjentek, informacje oparte na wytycznych ESMO dotyczących praktyki klinicznej – wer. 2012.1.