Na przestrzeni lat niektóre badania wskazywały, że odpowiednio wysoki poziom witaminy D w organizmie, w przypadku niektórych chorób nowotworowych miewa działanie prewencyjne oraz lecznicze. Czy ta teoria jest prawdziwa? Okazuje się, że wyniki badań zależności pomiędzy witaminą D a chorobami nowotworami nie są spójnie i nie przesądzają o jednoznacznej korelacji.
Spis treści:
Witamina D – rola w organizmie
Witamina D, czyli kalcyferol, jest niezwykle ważna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej dwie główne formy mające znaczenie dla zdrowia to witamina D2 (ergokalcyferol) oraz D3 (cholekalcyferol). Ta pierwsza jest naturalnie wytwarzana przez rośliny (takie jak np. szpinak, brokuły, szparagi, kalafior) czy grzyby. Źródłem witaminy D3 są głównie pokarmy pochodzenia zwierzęcego: tłuste ryby, produkty mleczne, żółtka jaj itp. Witaminę D3 naturalnie wytwarza również organizm, kiedy skóra eksponowana jest na działanie promieni słonecznych UVB (długość fali: 280-320 nm) – szacuje się, że synteza skórna może pokryć około 90% dziennego zapotrzebowania organizmu na tę witaminę.
Niestety badania wskazują, że bardzo duża liczba Polaków może cierpieć na niedobór witaminy D. Dlaczego tak się dzieje? W naszym kraju optymalne warunki do jej syntezy występują od maja do września, w pozostałych miesiącach proces ten praktycznie nie zachodzi. Ale nawet w miesiącach letnich, kiedy jest szansa skorzystania z dobrodziejstw promieni słonecznych, wiele osób w ciągu dnia przebywa w pracy w zamkniętych pomieszczeniach, a jeśli spędza czas na świeżym powietrzu, stosuje kosmetyki z filtrami, które utrudniają syntezę witaminy D w skórze. W dodatku trzeba pamiętać, że niezwykle ciężko jest utrzymać prawidłowy poziom witaminy D w organizmie przy pomocy diety. W związku z powyższym konieczna może być jej suplementacja – dzienna dawka powinna zostać ustalona z lekarzem.
Oto niektóre, możliwe skutki niedoboru witaminy D w organizmie:
- problemy z układem kostno-stawowym (witamina D wspiera organizm w wykorzystywaniu wapnia i fosforu) i rozwój chorób takich jak np. krzywica, osteoporoza, osteomalacja,
- problemy skórne,
- choroby zębów i przyzębia,
- bezsenność,
- pogorszenie nastroju,
- częste infekcje wirusowe i bakteryjne,
- choroby układu krążenia (np. zawał mięśnia sercowego, udar mózgu),
- rozwój licznych chorób autoimmunologicznych (np. stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, nieswoiste zapalenie jelit, cukrzyca typu 1, łuszczyca).
Witamina D a nowotwory
Czy witamina D ma działanie antykancerogenne? Niektóre badania przeprowadzane końcem ubiegłego lub początkiem XXI wieku wskazały, że tak może być – sugerują, że zachorowalność na raka jelita grubego, sutka, jajnika czy prostaty jest odwrotnie proporcjonalna do stężenia witaminy D w surowicy oraz eskpozycji na promieniowanie UVB. Należy jednak pamiętać, że część badań miało charakter obserwacyjny: u wielu chorych na schorzenia onkologiczne obserwowano niskie stężenie witaminy D, a to nasuwało podejrzenie tzw. odwrotnej przyczynowości.
Ostatnio coraz częściej pojawiają się jednak badania, z których wynika, że dobroczynny, hamujący, wpływ witaminy D na rozwój chorób nowotworowych może być mitem. Lekarz Bartosz Spławski z Centrum Onkologii Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie w swoim artykule pt. „Suplementacja witaminy D a zapobieganie chorobom nowotworowym i sercowo-naczyniowym” podaje, że nie do końca jest jednak jasne czy suplementacja witaminą D faktycznie zmniejsza ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Z przeprowadzonych w USA przez Vital Research Group obserwacji w grupie 25 871 uczestników wynikło bowiem, że suplementacja witaminą D nie skutkowała mniejszą częstością pojawiania się nowotworów inwazyjnych wśród osób badanych w porównaniu z placebo.
Wyniki licznych badań związanych z wpływem witaminy D na rozwój nowotworów złośliwych nie są spójne, dlatego należy zachować wyjątkową ostrożność wobec treści, które jednoznacznie stawiają tezę o zbawiennym wpływie witaminy D na działanie profilaktyczne oraz lecznicze chorób onkologicznych. Z uwagi jednak na fakt, że poziom witaminy D wpływa na ogólny stan zdrowia, należy dążyć do upowszechniania wiedzy o konieczności spożywania produktów bogatych w tę witaminę czy potrzebie wykonywania pomiarów stężenia witaminy D we krwi dla potwierdzenia jej deficytu i optymalizacji zakresu ewentualnej suplementacji.
Czytaj również: Zanieczyszczenie powietrza a nowotwory
Źródła
- Osińska Milena (i in.), Rola niedoboru witaminy D w patogenezie chorób nowotworowych, Farmacja Współczesna, 2017; 10: 100-106.
- Waszyk-Nowaczyk Magdalena (i in.), Rola witaminy D w chorobach nowotworowych i neurodegeneracyjnych – przegląd literatury, Farmacja Polska, 2020 76 (3), 149-154.
- Mess Eleonora, Pająk Wiktoria, Ornat Maciej, Spojrzenie na witaminę D w aspekcie chorób nowotworowych, Medycyna Paliatywna 2019; 11(1): 21–26.
- Olędzka Regina, Witamina D w świetle badań ostatnich lat, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLVI, 2013, 2, 121 – 131.
- Koblańska Marta, Czy suplementacja witaminy D3 u chorych na nowotwory poprawia wyniki leczenia?, dostęp: 09.06.2024.
- Łupińska Anna (i in.), Witamina D i kwasy tłuszczowe omega-3 a układ immunologiczny i prewencja nowotworów, dostęp: 11.06.2024.
- Spławski Bartosz, Suplementacja witaminy D a zapobieganie chorobom nowotworowym i sercowo-naczyniowym, dostęp: 11.06.2024.
- Manson Joann (i in), Vitamin D Supplements and Prevention of Cancer and Cardiovascular Disease, dostęp: 12.06.2024.
- Grant WB, Garland CF, The association of solar ultraviolet B (UVB) with reducing risk of cancer: Multifactorial ecologic analysis of geographic variation in age-adjusted cancer mortality rates, Anticancer Res, 2006,26:2687-99.
