Rak prącia to rzadka choroba nowotworowa, która rozwija się najczęściej w siódmej dekadzie życia. Objawy występują głównie miejscowo – ich pojawienie się powinno skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza. Na czym polega diagnostyka i jak przebiega leczenie raka prącia?
Spis treści:
- Rak prącia – co to za choroba?
- Rak prącia – przyczyny
- Rak prącia – objawy
- Rak prącia – diagnostyka
- Rak prącia – leczenie
- Rak prącia – rokowania
- Rak stercza – zapobieganie
- Źródła
Rak prącia – co to za choroba?
Rak prącia (obok nowotworów złośliwych jąder, raka prostaty, raka nerki i raka pęcherza moczowego) zaliczany jest do nowotworów męskiego układu moczowo-płciowego. W Europie oraz Stanach Zjednoczonych schorzenie stanowi 0,4-0,6 wszystkich męskich nowotworów złośliwych. W Polsce w 2020 roku odnotowano około 700 nowych przypadków. Choroba atakuje głównie po ukończeniu 60. roku życia, choć coraz częściej schorzenie diagnozowane jest u młodszych mężczyzn. Nowotwór najczęściej zlokalizowany jest na żołędzi.
Ponad 95% przypadków raka prącia to rak płaskonabłonkowy, wysoko dojrzały rogowaciejący. Dużo rzadziej u chorych diagnozowany jest rak podstawnokomórkowy, łojowy czy drobnokomórkowy typu neuroendokrynnego.
Rak prącia dość szybko powoduje zajęcie regionalnych węzłów chłonnych: w pierwszej kolejności w pachwinie, następnie w obrębie miednicy oraz przestrzeni zaotrzewnowej. Schorzenie rzadziej daje natomiast przerzuty odległe, najczęściej diagnozuje się je w płucach, kościach, mózgu i wątrobie.
Rak prącia – przyczyny
Do przyczyn zwiększających ryzyko raka prącia zalicza się:
- stulejkę – u połowy mężczyzn ze zdiagnozowanym rakiem prącia występuje stulejka,
- zakażenie onkogennymi typami wirusa HPV (głównie HPV-16 oraz HPV-18),
- dużą liczbę partnerek seksualnych,
- wczesny wiek inicjacji seksualnej,
- zakażenie wirusem HIV,
- nieprawidłową higienę osobistą,
- stany zapalne prącia,
- palenie papierosów.
Zauważono, że w krajach, gdzie praktykowane jest obrzezanie, notuje się mniej przypadków zachorowania na raka prącia – usuniecie napletka ułatwia utrzymanie higieny penisa.
Rak prącia – objawy
Niestety rak prącia w początkowej fazie rozwoju może nie dawać żadnych objawów. Pierwsze, zauważalne, symptomy związane są z pojawieniem się płaskiej zmiany, która z biegiem czasu rośnie, powoduje miejscowe zaczerwienienie, a niekiedy niewielkie krwawienie i owrzodzenie (ubytek naskórka/nabłonka).
Chory ma kłopoty z oddawaniem moczu, odczuwa ból, pieczenie w cewce moczowej, pojawia się krew w moczu. Niekiedy obserwuje się przemieszczanie napletka czy jego zwężenie. Kiedy dojdzie do przerzutów do okolicznych węzłów chłonnych, wyczuwalne mogą być zgrubienia w pachwinie.
Rak prącia – diagnostyka
Mężczyźni, którzy zaobserwowali u siebie jakiekolwiek niepokojące zmiany w okolicy prącia, powinni udać się na wizytę do lekarza urologa. Warto pokonać wstyd i podzielić się z lekarzem obawami dotyczącymi stanu zdrowia, ponieważ wczesne rozpoznanie zwiększa szansę na skuteczne leczenie – opóźnienie rozpoznania może zadecydować o życiu chorego. Dodatkowo należy wiedzieć, że nie wszystkie wyżej wspomniane objawy świadczą o rozwoju nowotworu, niemniej zawsze warto skorzystać z wiedzy i doświadczenia specjalisty, którego zadaniem jest postawienie jednoznacznej diagnozy, a w przypadku nieprawidłowości w obrębie prącia – wdrożenie skutecznej terapii.
Po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego, urolog przystępuje do badania przedmiotowego. Przeprowadza badanie fizykalne, dokonując oceny wyglądu prącia; sprawdza czy w okolicach pachwin nie pojawiły się niepokojące guzy/zgrubienia. W razie konieczności zleca dalsze badania diagnostyczne, do których należą między innymi:
- USG węzłów chłonnych,
- USG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny miednicy i jamy brzusznej,
- zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej,
- biopsja węzłów chłonnych oraz prącia – pobrany materiał zostaje przekazany do badania patomorfologicznego,
- badanie histopatologiczne tkanek uzyskanych w trakcie zabiegu chirurgicznego.
Rak prącia – leczenie
Gdy badania diagnostyczne wykażą zmianę przednowotworową, lub nowotwór jest na bardzo wczesnym etapie rozwoju, lekarz może zadecydować o przeprowadzeniu brachyterapii, laseroterapii lub krioterapii. Warto również rozważyć chirurgię mikrograficzną oraz usunięcie tylko żołędzi.
Podstawową metodą leczenia raka prącia w bardziej zaawansowanym stadium jest zabieg, polegający na chirurgicznym usunięciu chorobowo zmienionych tkanek – czasami zachodzi konieczność przeprowadzenia panektomii (częściowej lub całkowitej amputacji członka). Niekiedy, oprócz wycięcia zmiany pierwotnej, konieczna jest resekcja regionalnych węzłów chłonnych (tzw. limfadenektomia pachwinowa). U niektórych chorych stosuje się radioterapię oraz chemioterapię. Nadzieją dla chorych jest immunoterapia, która obecnie jest rozważana jako potencjalna metoda terapii raka prącia.
Rak prącia – rokowania
Rokowania dotyczące raka prącia zależą miedzy innymi od stopnia zaawansowania choroby, stopnia złośliwości histologicznej zmiany, odpowiedzi na leczenie, wieku i ogólnego stanu zdrowia chorego. W przypadku braku przerzutów, wskaźnik 5-letniego przeżycia osiąga ponad 90% chorych. Nieleczone osoby w większości przypadków nie żyją dłużej niż dwa lata.
Rak stercza – zapobieganie
Aby znacząco zmniejszyć prawdopodobieństwo rozwoju raka prącia, zaleca się dbałość o higienę osobistą, unikanie palenia tytoniu oraz ryzykownych zachowań seksualnych (kontaktów intymnych z osobami, co do których stanu zdrowia nie ma pewności). Należy pamiętać, że stosowanie prezerwatywy wprawdzie obniża, ale nie eliminuje całkowicie ryzyko zakażenia wirusem HPV czy wirusem HIV.
W zapobieganiu raka prącia bardzo ważne są regularne badania kontrolne. Każdy niepokojący objaw powinien być skonsultowany z lekarzem – być może w ten sposób uda się zdiagnozować zmianę w stadium przedinwazyjnym, co zwiększa szansę na wyleczenie oraz uniknięcie okaleczających zabiegów.
Źródła
- Krajka Kazimierz, Rak prącia, dostęp: 04.10.2024.
- Stelmach Andrzej, Potemski Piotr, Nowotwory układu moczowo płciowego, dostęp: 04.10.2024.
- Fundacja Onkologiczna – Alivia, Rak prącia, dostęp: 04.10.2024.
- Kordzińska Izabela, Brachyterapia raka prącia jako alternatywa leczenia chirurgicznego – opis przypadków i analiza piśmiennictwa, Oncology and Radiotherapy, 1 (43) 2018: 73-79.
- Itrych Bartosz, Sikora-Kupis Bożena, Sarosiek Tomasz, Postępowanie w raku prącia, Onkologia w Praktyce Klinicznej, 2014, tom 10, nr 6, 314–321.
- Wysocki Wojciech, Rak prącia, dostęp: 04.10.2024.
- Gośliński Jarosław, Rak prącia – objawy, diagnostyka i leczenie, dostęp:04.10.2024.
- Hartman, Rak prącia – objawy, przyczyny, leczenie, dostęp: 04.10.2024.
