Rak płuca to podstępna choroba nowotworowa, ponieważ we wczesnej fazie rozwoju zwykle nie daje żadnych objawów. Najczęściej schorzenie wykrywane jest przypadkowo, np. podczas badań okresowych związanych z medycyną pracy. Leczenie raka płuc zależy między innymi od typu histologicznego nowotworu, stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia chorego.
Spis treści:
- Rak płuca – co to za choroba?
- Rak płuca – statystyki
- Rak płuca – przerzuty
- Rak płuca – przyczyny
- Wczesne objawy raka płuc
- Rak płuca – objawy
- Rak płuca – diagnostyka
- Rak płuca – leczenie
- Rak płuca – rokowanie
- Źródła
Rak płuca – co to za choroba?
Rak płuca to złośliwy nowotwór rozwijający się w płucach. Wyróżniamy:
- niedrobnokomórkowego raka płuc (NDRP) – stanowi ok. 80% przypadków zachorowań na raka płuca. Charakteryzuje się wolnym wzrostem. Do tego rodzaju nowotworów należą: rak płaskonabłonkowy, gruczołowy, wielkokomórkowy, rak NOS (nowotwór nieokreślony);
- drobnokomórkowego raka płuc (DRP) – stanowi około 15% wszystkich przypadków raka płuc. Cechuje go szybki i agresywny wzrost oraz szybkie tworzenie przerzutów.
Rak płuca – statystyki
Rak płuca to choroba, która w Polsce jest najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym i główną przyczyną zgonów onkologicznych. Jest drugim, najczęściej diagnozowanym nowotworem złośliwym, zarówno wśród mężczyzn (po raku prostaty) oraz kobiet (po raku piersi). W 2020 roku, w naszym kraju:
- odnotowano 18 997 nowych przypadków raka płuca (11 619 wśród mężczyzn i 7378 wśród kobiet);
- z powodu raka płuc zmarło 22 213 osób (14 211 mężczyzn i 8002 kobiet).
Zauważono, że od kilkunastu lat zachorowalność i umieralność z powodu raka płuca u mężczyzn ma tendencję spadkową, u kobiet obserwuje się tendencję odwrotną – wzrostową.
Rak płuca – przerzuty
Rak płuca jest nowotworem, który może dawać przerzuty – komórki nowotworowe naciekają miąższ płuca i (poprzez naczynia limfatyczne) atakują węzły chłonne oraz (drogą naczyń krwionośnych) narządy odległe.
Nowotwór może dawać przerzuty do:
- węzłów chłonnych – wówczas obserwuje się ich miejscowe powiększenie;
- mózgu – chory zwykle odczuwa bóle głowy, ma problemy z chodzeniem, pojawiają się drgawki;
- kości – występuje ból i osłabienie kości (następstwem zaatakowania przez nowotwór układu kostnego mogą być patologiczne złamania);
- wątroby – pojawia się ból w nadbrzuszu, nudności, uczucie pełności, żółtaczka i wywołany nią świąd skóry.
Rak płuca – przyczyny
Główną przyczyną raka płuc są rakotwórcze substancje zawarte w dymie tytoniowym – około 80-90% diagnozowanych przypadków schorzenia wykrywa się u czynnych palaczy (obserwuje się u nich aż dwudziestokrotnie większe ryzyko rozwoju choroby niż u osób niepalących). Niestety prawdopodobieństwo zachorowania na ten nowotwór wzrasta trzykrotnie u palaczy biernych. Zaobserwowano, że ryzyko rozwoju raka płuca spada stopniowo z każdym rokiem zaprzestania palenia, ale nigdy nie osiąga poziomu, które obserwuje się wśród osób, które nigdy nie paliły tytoniu.
Czytaj: Rak płuc a palenie papierosów
Czynnikiem ryzyka rozwoju raka płuca jest narażenie na działanie radonu – bezwonnego, bezbarwnego, radioaktywnego gazu, który znajduje się w skałach oraz glebie. Kontakt z radonem mogą mieć osoby pracujące w kopalniach lub przebywające w budynkach wykonanych z materiałów budowlanych zawierających gaz.
Istotny wpływ na rozwój schorzenia ma wdychanie zanieczyszczonego powietrza atmosferycznego oraz długotrwałe narażenie (czynnik zawodowy) na działanie szkodliwych związków i substancji chemicznych, takich jak np. azbest, arsen, chrom, nikiel, sadza, smoła.
Bywa, że rozwój choroby ma związek z czynnikami genetycznymi czy promieniowaniem jonizującym. Osoby, które wcześniej cierpiały na raka płuca cechuje większe prawdopodobieństwo ponownego zachorowania. Schorzenie najczęściej atakuje osoby po 65. roku życia.
Wczesne objawy raka płuc
Rak płuca zwykle diagnozowany jest w momencie, gdy choroba jest w zaawansowanym stadium rozwoju. Dzieje się tak dlatego, że początkowo schorzenie nie daje objawów, a kiedy się pojawiają, nie są swoiste i zwykle myli się je z symptomami infekcji dróg oddechowych. Często choroba wykrywana jest przypadkowo podczas np. badań diagnostycznych medycyny pracy, które obejmują zdjęcie RTG płuc.
Rak płuca – objawy
Do głównych objawów raka płuca należą między innymi:
- kaszel, który nie ustaje mimo leczenia (objaw ten występuje u 45-75% chorych),
- nawracające stany zapalne płuc,
- duszność, tzw. płytki, świszczący oddech,
- krwioplucie,
- powiększenie węzłów chłonnych nadobojczykowych oraz wzdłuż mięśnia skośnego przedniego szyi,
- chrypka,
- zespół żyły głównej górnej,
- ból w obrębie klatki piersiowej, niekiedy ból barku, łokciowej strony ramienia,
- zespoły neurologiczne (np. neuropatie obwodowe, zapalenia wielomięśniowe),
- zaburzenia rytmu serca,
- niezamierzona utrata masy ciała,
- stan podgorączkowy,
- uczucie przewlekłego zmęczenia,
- zespół Cushinga,
- zapalenia skórno-mięśniowe,
- twardzina układowa,
- palce pałeczkowate.
Rak płuca – diagnostyka
Wszystkie osoby, u których wystąpiły objawy mogące świadczyć o rozwoju raka płuca, powinny natychmiast zgłosić się do lekarza. Lekarz przeprowadza wywiad na temat niepokojących symptomów, ogólnego stanu zdrowia oraz rodzinnego występowania chorób nowotworowych (w tym w szczególności raka płuca). Następnie przystępuje do badania fizykalnego, osłuchuje pacjenta, sprawdza obecność płynu w płucach, bada kondycję węzłów chłonnych.
Specjalista może zlecić badania diagnostyczne, do których należą między innymi:
- zdjęcie RTG płuc i klatki piersiowej,
- tomografia komputerowa płuc,
- USG węzłów chłonnych nadobojczykowych.
Jeśli wynik któregokolwiek z powyższych badań wzbudzi niepokój lekarza, konieczne jest wprowadzenie pogłębionej diagnostyki, pozwalającej na pobranie materiału do badania patomorfologicznego. Są to:
- badanie popłuczyn z oskrzeli;
- badanie cytologiczne plwociny;
- bronchofiberoskopia podczas której pobrana jest wydzielina z oskrzeli oraz wycinek zmiany do badania histopatologicznego;
- biopsja cienkoigłowa pod kontrolą tomografii komputerowej, w trakcie której specjalista pobiera materiał z płuc do badania patomorfologicznego;
- diagnostyczne, chirurgiczne otwarcie klatki piersiowej (torakotomia, mediastinoskopia) i pobranie wycinków do badania histopatologicznego.
Czytaj: Cytologia układu oddechowego
Lekarz może zlecić również pozytonową tomografię emisyjną (PET), pozwalającą określić zasięg zmian nowotworowych oraz ujawnić przerzuty. Przydatne mogą być również badania moczu oraz krwi:
- morfologia, stężenie CRP, kreatyniny, bilirubiny, aminotransferaz,
- stężenie markerów nowotworowych (CAE i CA 125).
Rak płuca – leczenie
Terapią chorego powinien zajmować się zespół wykwalifikowanych specjalistów, w skład którego wchodzą: onkolog, chirurg klatki piersiowej, pulmonolog, dietetyk kliniczny, radiolog oraz psycholog. Leczenie raka płuca zależy od typu histologicznego i molekularnego zmiany, stopnia zaawansowania choroby czy ogólnego stanu zdrowia chorego.
Jedną z podstawowych metod terapii raka płuca jest leczenie chirurgiczne, podczas którego specjalista usuwa fragment, płat lub całość płuca. Niestety w większości przypadków choroba wykrywana jest w tak zaawansowanym stadium, że chory nie kwalifikuje się do zabiegu operacyjnego.
Radioterapia (promieniowanie o wysokiej energii) niszczy komórki nowotworowe w obrębie leczonego obszaru. Kolejną metodą leczenia raka płuca jest chemioterapia – leki (podane dożylnie lub doustnie) trafiają do krwiobiegu i mogą niszczyć zmiany nowotworowe w całym organizmie. W przypadku zaawansowanego raka płuca stosuje się także leki ukierunkowane molekularnie oraz leki immunokompetentne.
Rak płuca – rokowanie
Rokowania związane z rakiem płuc najczęściej nie są pomyślne, ponieważ choroba zwykle diagnozowana jest w zaawansowanym stopniu rozwoju. Wczesne wykrycie schorzenia i wdrożenie skutecznego leczenia daje szansę na wyleczenie. Rak niedrobnokomórkowy cechuje się lepszym rokowaniem niż rak drobnokomórkowy.
Źródła
- Portal Onkonet, Rak płuca, dostęp: 11.01.2025.
- Kruczała Maksymilian, Rak płuc – objawy, przyczyny, rodzaje, badania, leczenie, online, dostęp: 11.01.2025.
- Chorostowska-Wynimko Joanna, Rak płuca w 2020 r., Lekarz POZ, 6/2020, 349-350.
- National Cancer Institute of United States, Co warto wiedzieć. Rak płuca, Primopro (tłumaczenie i adaptacja, 2014, ISBN: 978-83-63398-26-2).
- Słomska Ewelina (i in.), Rak płuca – 2021, Polska Koalicja Pacjentów Onkologicznych, Warszawa 2021.
- Gośliński Jarosław, Rak płuca – poznaj wczesne objawy nowotworu, dostęp:11.01.2025.
