Rak nerki to groźna choroba nowotworowa – nieleczona prowadzi do stopniowego wyniszczenia organizmu, a w konsekwencji do śmierci. Na początkowym etapie rozwoju schorzenie praktycznie nie daje żadnych objawów.

Spis treści:
- Rak nerki – co to za choroba?
- Rak nerki – przerzuty
- Rak nerki – przyczyny
- Rak nerki – objawy
- Rak nerki – diagnostyka
- Rak nerki – leczenie
- Rak nerki – rokowania
- Źródła
Rak nerki – co to za choroba?
Rak nerki jest rzadką chorobą onkologiczną – stanowi jedynie około 5% wszystkich zachorowań na nowotwory złośliwe u mężczyzn i około 3% u kobiet. Schorzenie zwykle atakuje osoby po 40. roku życia, częściej mężczyzn niż kobiety. W naszym kraju obserwuje się rocznie ponad 5000 zachorowań na raka nerki oraz stwierdza około 2500 zgonów z powodu tej choroby nowotworowej.
Wyróżniamy następujące rodzaje nowotworów złośliwych nerki:
- rak jasnokomórkowy – najczęstszy podtyp histologiczny raka nerkowokomórkowego, najczęściej występujący rak nerki (7 na 10 przypadków),
- rak brodawkowaty – stanowi około 15% przypadków raka nerki,
- rak chromofobowy – stanowi około 5% przypadków raka nerki, rzadko daje przerzuty,
- rak nerki z komórek nabłonka przejściowego dróg moczowych,
- guz Wilmsa – występuje głównie u dzieci, rzadko u dorosłych,
- inne raki nerki: rak rdzeniasty, rak kanalików zbiorczych i rak związany z translokacją chromosomową,
- mięsak nerkowokomórkowy – wywodzi się z naczyń lub tkanki łącznej nerki.
Rak nerki – przerzuty
Nieleczony rak nerki daje przerzuty do odległych narządów: płuc (75%), tkanek miękkich (33%), kości (20%), wątroby (18%), centralnego układu nerwowego (8%).
Należy podkreślić, że wykryty w nerce nowotwór złośliwy niekoniecznie musi mieć charakter pierwotny. Bywa, że jest to przerzut nowotworowy ze zmian złośliwych rozwijających się w obrębie np. oskrzeli, sutka, trzustki, jelita grubego, jajnika czy macicy.
Rak nerki – przyczyny
Do głównych przyczyn raka nerki należą:
- palenie tytoniu (osoby palące papierosy są aż dwukrotnie bardziej narażone na rozwój raka nerki);
- ekspozycja organizmu na kontakt ze szkodliwymi substancjami chemicznymi, takimi jak np. azbest, kadm, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, trichloroetylen, perchloroetylen (czytaj: chemiczne czynniki rakotwórcze);
- nadciśnienie tętnicze;
- otyłość;
- nadużywanie środków przeciwbólowych NLPZ (Niesteroidowe Leki Przeciwzapalne) i moczopędnych;
- zespoły genetyczne, takie jak np. zespół VHL (von Hippla-Linadua, ang. von Hippel-Lindau);
- przewlekłe schorzenia nerek;
- nadużywanie alkoholu;
- stany immunosupresji wynikające z infekcji HIV;
- występowanie raka nerki w najbliższej rodzinie (jedynie około 2% przypadków zachorowań jest uwarunkowana dziedzicznie).
Rak nerki – objawy
Niestety rak nerki w początkowej fazie rozwoju nie daje żadnych objawów (w 25-40% przypadków choroba wyrywana jest przypadkowo przy okazji np. badania USG jamy brzusznej). Niekiedy pojawia się krew w moczu ale w ilości, która przez chorego może nie być zauważona. Bywa, że zaawansowane schorzenie objawia się bólem o charakterze kolki w plecach (głównie w okolicy lędźwiowej) oraz podbrzuszu. U chorego może pojawić się niekontrolowana utrata masy ciała, wyraźny krwiomocz, ogólne osłabienie, gorączka lub stany podgorączkowe, wyczuwalny palpacyjnie guz brzucha, jadłowstręt oraz nocne poty.
Ważnymi objawami, które mogą towarzyszyć rakowi nerki są: niedokrwistość, poliglobulia, hiperkalcemia, leukocytoza, wysokie wartości wskaźników stanu zapalnego (OB, CRP).
O obecności przerzutów do narządów odległych świadczą między innymi:
- bóle kostne i złamania patologiczne (przerzut do kości);
- objawy neurologiczne (przerzuty do ośrodkowego układu nerwowego);
- krwioplucie, problemy z oddychaniem (przerzuty do płuc).
Rak nerki – diagnostyka
Diagnostyka raka nerki zwykle rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem, po przeprowadzeniu którego lekarz zleca badania, do których należą między innymi:
- badania obrazowe jamy brzusznej: USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny;
- pozytonowa tomografia emisyjna PET;
- angiografia;
- badanie ogólne, posiew i cytologia moczu;
- badanie krwi: morfologia, OB, stężenie białka C-reaktywnego (CRP) i kreatyniny z wyliczeniem współczynnika filtracji kłębuszkowej eGFR, aktywność fosfatazy alkalicznej, stężenie wapnia;
- RTG klatki piersiowej, scyntygrafia kości, badania obrazowe mózgu – diagnostyka w kierunku rozwoju przerzutów odległych.
Biopsję nerki przeprowadza się rzadko – lekarz może podjąć decyzję o jej wykonaniu w momencie odstąpienia od zabiegu chirurgicznego, jeśli planowane jest leczenie systemowe.
Rak nerki – leczenie
Podstawową metodą terapii raka nerki jest leczenie chirurgiczne, polegające na całkowitym usunięciu nerki (tzw. radykalna nefrektomia) wraz z okolicznymi strukturami. Czasami (np. przy obustronnym raku nerki), lekarz może zadecydować o częściowej nefrektomii. Specjalista może podjąć decyzję o przeprowadzeniu nefrektomii otwartej lub laparoskopowej.
Do pozostałych metod leczenia raka nerki należą:
- chemioterapia z wykorzystaniem cytostatyków,
- radioterapia,
- immunoterapia (leczenie celowane),
- krioterapia – komórki rakowe niszczone są za pomocą mocno schłodzonego gazu, wprowadzonego do nerki przy pomocy specjalnej igły,
- termoablacja – zmiana nowotworowa poddana jest działaniu energii cieplnej.
Rak nerki – rokowania
Rokowania związane z rakiem nerki zależą od typu histologicznego zmiany, stopnia zaawansowania choroby oraz ogólnego stanu zdrowia chorego. Stopień zaawansowania nowotoworu oparty jest na kryteriach TNM opisujących: guz pierwotny nowotworu (T – tumor); stan regionalnych węzłów chłonnych (N – lymph nodes); przerzuty ogległe (M – metastases). W przypadku nowotworu w I stopniu zaawansowania, 5-letnie przeżycie wynosi 80-90%. Jeśli schorzenie jest w IV stopniu zaawansowania, 5 letnie przeżycie obserwuje się jedynie u około 5% chorych.
Źródła:
- Jastrzębski Tomasz, Rak nerki, dostęp: 27.01.2025.
- Gośliński Jarosław, Rak nerki (nerkowokomórkowy) – przyczyny, objawy, badania, dostęp: 27.01.2025.
- Diagnostyka, Nowotwór nerki – co wartko wiedzieć?, dostęp: 30.01.2025.
- Wysocki Piotr J (i in.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w raku nerkowokomórkowym — aktualizacja, Onkologia w Praktyce Klinicznej, Tom 8, Nr 6 (2022), 424-457.