Rak jądra to choroba nowotworowa, która najczęściej rozwija się u młodych mężczyzn. Każdy objaw mogący świadczyć o rozwoju schorzenia należy skonsultować z lekarzem urologiem. Jak wygląda leczenie raka jądra i jakie są przyczyny schorzenia?
Spis treści:
- Nowotwory układu moczowo-płciowego u mężczyzn
- Nowotwory złośliwe jąder
- Rak jądra – co to za choroba?
- Rak jądra – przyczyny
- Rak jądra – objawy
- Rak jądra – diagnostyka
- Rak jądra – leczenie
- Powikłania po leczeniu raka jądra
- Rak jądra – rokowania
- Rak jądra – profilaktyka
- Źródła
Nowotwory układu moczowo-płciowego u mężczyzn
Nowotwory układu moczowo-płciowego u mężczyzn to poważny problem epidemiologiczny, kliniczny oraz społeczny; w ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowalności na tego rodzaju schorzenia. Do nowotworów układu moczowo-płciowego u mężczyzn zaliczamy:
- nowotwory złośliwe jąder,
- raka gruczołu krokowego czyli raka prostaty (najczęściej rozpoznawany nowotwór złośliwy u mężczyzn),
- raka nerki,
- raka pęcherza moczowego,
- raka prącia.
Nowotwory złośliwe jąder
Nowotwory jąder nie są częstymi schorzeniami – stanowią około 4-10% nowotworów układu moczowego. Wyróżniamy następujące rodzaje nowotworów jąder:
- nowotwory zarodkowe, zawierające jeden typ utkania histologicznego (np. nasieniak klasyczny, rak kosmówkowy, nasieniak spermatocytarny, potworniak, rak zarodkowy);
- nowotwory zarodkowe zawierające więcej niż jeden typ utkania histologicznego (np. rak zarodkowy i potworniak, nabłoniak kosmówkowy i inny typ utkania);
- nowotwory wywodzące się ze sznurów płciowych lub podścieliska;
- nowotwory wywodzące się komórek zrębowych (np. guz z komórek Leydiga, gonadoblastoma, ziarniszczak);
- nowotwory układu chłonnego lub krwiotwórczego;
- nowotwory przerzutowe (wtórne).
Nowotwór jądra należy różnicować z innymi schorzeniami, do których należą między innymi:
- zapalenie jąder i najądrzy,
- przepuklina pachwinowa,
- wodniak jądra,
- torbiel krwista,
- torbiel nasienna,
- żylaki powrózka nasiennego.
Rak jądra – co to za choroba?
Rak jądra to nowotwór złośliwy wywodzący się z komórek nabłonkowych jądra, które ulegają niepohamowanemu podziałowi. To rzadka choroba – szacuje się, że stanowi zaledwie 1,6% wszystkich nowotworów złośliwych rozwijających się u mężczyzn. Zwykle atakuje osoby pomiędzy 20. a 44. rokiem życia; szczyt zachorowań występuje u mężczyzn w wieku 25-30 lat. W Polsce każdego roku wykrywa się około 800 nowych przypadków raka jądra.
Rak jądra – przyczyny
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania na raka jądra są między innymi:
- wnętrostwo (niezstąpienie jądra do moszny po urodzeniu);
- rodzinne występowanie raka jądra (zwłaszcza pojawienie się choroby u ojca i/lub brata);
- zespół Klinefeltera – choroba genetyczna, charakteryzująca się występowaniem wrodzonych zaburzeń chromosomalnych;
- rozwój raka jądra w przeszłości (w przeciwległym jądrze);
- niektóre zaburzenia czynności kanalików plemnikotwórczych w obrębie jądra;
- hipogonadyzm.
Rak jądra – objawy
Niestety rak jądra często nie daje wyraźnych objawów, co opóźnia diagnostykę i zmniejsza szanse na wprowadzenie skutecznego leczenia. Najczęściej zgłaszanym symptomem jest niebolesne powiększenie części lub całego jądra, które staje się twarde i ciężkie (tylko w nielicznych przypadkach jest ono bolesne, wrażliwe na dotyk). Niekiedy chory wyczuwa obecność guzka w jądrze, pojawia się dyskomfort w mosznie. U niektórych mężczyzn cierpiących na raka jądra obserwuje się powiększenie gruczołów piersiowych. Pojawiający się ból w jamie brzusznej najczęściej jest spowodowany powiększonymi węzłami chłonnymi.
Rak jądra – diagnostyka
W przypadku zaobserwowania jakichkolwiek niepokojących zmian w obrębie jądra, należy udać się do lekarza urologa. Niestety wielu mężczyzn odwleka wizytę u specjalisty z powodu strachu czy wstydu. Należy jednak pamiętać, że im wcześniej wykryta choroba, tym większe szanse na powrót do zdrowia.
Jak wygląda wizyta u urologa? Lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem oraz wykonuje badanie przedmiotowe: fizykalne moszny oraz badanie per rectum (przez odbyt, pozwalające na bezpośrednia ocenę kondycji gruczołu krokowego).
W przypadku podejrzenia raka jądra, urolog wykonuje badanie USG moszny oraz jamy brzusznej. Do narzędzi diagnostycznych choroby należy również tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. W rozpoznawaniu i monitorowaniu skuteczności leczenia stosuje się oznaczenie stężeń hormonów i markerów nowotworowych w surowicy.
Badaniem ostatecznie potwierdzającym/wykluczającym rozwój raka jądra jest badanie histopatologiczne – przeropowadza się je zwykle na próbce materiału pozyskanego po resekcji jądra. Nie zaleca się stosowania przedoperacyjnej biopsji diagnostycznej.
Rak jądra – leczenie
Leczenie raka jądra powinno być przeprowadzone w specjalistycznym ośrodku przez zespół specjalistów. Rodzaj i zakres terapii zależy od typu raka jądra, stopnia zaawansowania schorzenia, stanu ogólnego chorego czy chorób towarzyszących.
Jedną z metod terapii schorzenia jest orchidektomia – zabieg polegający na chirurgicznej resekcji jądra. Zabieg można wykonać poprzez:
- nacięcie w okolicy pachwiny i usunięcie jądra i powrózka nasiennego (orchidektomia pachwinowa),
- nacięcie moszny i usunięcie jądra (orchidektomia prosta).
Lekarz może zadecydować również o przeprowadzeniu limfadenektomii – zabiegu polegającego na usunięciu węzłów w chłonnych z przestrzeni zaotrzewnowej. Do metod leczenia raka jąder należy również radioterapia oraz chemioterapia.
Powikłania po leczeniu raka jądra
Zastosowanie odpowiedniej terapii raka jądra daje choremu szanse na wyzdrowienie, jednak wiąże się ono z wieloma skutkami ubocznymi. Jednym z nich jest obniżenie lub utrata płodności. Dlatego mężczyznom, przed rozpoczęciem leczenia, proponuje się zamrożenie i zdeponowanie nasienia w odpowiednich bankach nasienia – może być ono przechowywane przez wiele lat i wykorzystane do zapłodnienia w dowolnym momencie.
W trakcie limfadenektomii może dojść do uszkodzenia nerwów, czego następstwem bywa ejakulacja wsteczna (nasienie podczas wytrysku cofa się do pęcherza moczowego). Po zakończonej terapii, mężczyźni niejednokrotnie zgłaszają problemy z libido oraz z erekcją – skutki obniżonego poziomu testosteronu spowodowanego usunięciem jądra leczy się hormonalną terapią zastępczą.
W sytuacji, gdy utrata jądra stanowi dla mężczyzny poważny problem natury estetycznej, z pomocą przychodzą protezy jądra, które wszczepia się do moszny.
Rak jądra – rokowania
Raka jądra cechują z reguły dobre rokowania – pięcioletnie przeżycie dotyczy około 90% chorych. Nieleczony rak jądra daje przerzuty, najczęściej do okolicznych węzłów chłonnych oraz narządów odległych: płuc, mózgu, kości i wątroby.
Rak jądra – profilaktyka
Każdy mężczyzna powinien regularnie przeprowadzać samobadanie jąder – można je wykonywać np. w trakcie kąpieli. Obecność jakichkolwiek niepokojących, wcześniej opisanych, zmian powinno skłonić do natychmiastowej wizyty u lekarza.
Źródła:
- Portal Zwrotnik Raka, Nowotwory układu moczowo-płciowego, dostęp: 03.10.2024.
- Rabijewski Michał, Nowotwory jąder, dostęp: 03.10.2024.
- Portal Onkonet, Rak jądra, nowotwór jądra, dostęp: 03.10.2024.
- Sugajska Anna (i in.), Ryzyko wystąpienia raka jądra w świadomości młodych mężczyzn, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Onkologicznego NOWOTWORY 2020, tom 5, nr 6, 321–326.
- Portal Pacjent.gov.pl, Nowotwór jądra – objawy i leczenie, dostęp: 03.10.2024.
- Gośliński Jarosław, Rak jądra – objawy, leczenie i rokowania, dostęp: 03.10.2024.
- Komorowski Andrzej, Rak jądra – objawy, rozpoznanie i leczenie nowotworów złośliwych jądra, dostęp: 03.10.2024.
- Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Nowotwory układu moczowo-płciowego. Praktyczny przewodnik dla lekarzy, dostęp: 04.10.2024.
- Praca pod redakcją Andrzeja Stelmacha i Piotra Potemskiego, Nowotwory układu moczowo-płciowego, dostęp: 03.10.2024.
