Kostniakomięsak jest rzadkim, ale bardzo agresywnym nowotworem złośliwym, który najczęściej rozwija się u młodych ludzi, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Charakteryzuje się szybką progresją i skłonnością do przerzutów, szczególnie do płuc. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy rokowań. Bardzo istotne jest, aby osoby chore na kostniakomięsaka trafiły pod opiekę lekarzy pracujących w wyspecjalizowanych ośrodkach onkologicznych.
Spis treści:
- Kostniakomięsak – co to za choroba?
- Kostniakomięsak – przyczyny
- Kostniakomięsak – objawy
- Kostniakomięsak – diagnostyka
- Kostniakomięsak – leczenie
- Kostniakomięsak – rokowania
- Źródła
Kostniakomięsak – co to za choroba?
Kostniakomięsak (łac. osteosarcoma) to pierwotny, wrzecionowatokomórkowy nowotwór złośliwy pochodzenia mezenchymalnego. Jest najczęstszym nowotworem kości rozwijającym się głównie u dzieci, ale notuje się również przypadki zachorowań u osób dorosłych.
Schorzenie należy do chorób rzadkich – każdego roku rozpoznaje się je u 2 do 3 osób na milion. Choroba wykrywana jest częściej u płci męskiej, głównie u chłopców między 12. a 14. rokiem życia. Kostniakomięsak zwykle diagnozowany jest w obrębie kości długich kończyn: dolnej części kości udowej, górnej części kości piszczelowej oraz kości ramiennej. Może rozwinąć się również w kościach płaskich: miednicy czy czaszce.
Zdecydowana większość kostniakomięsaków to nowotwory o wysokim stopniu złośliwości, mające tendencjee do szybkiego nacieku tkanek miękkich oraz odległego przerzutowania (głównie do płuc).
Kostniakomięsak – przyczyny
Jedną z przyczyn rozwoju kostniakomięsaka jest narażenie organizmu na działanie promieniowania jonizującego (radioterapia). Duże znaczenie mają czynniki dziedziczne. W grupie wyższego ryzyka zachorowania na kostniakomięsaka znajdują się osoby cierpiące na:
- zespól Pageta,
- niedokrwistość Diamonda Blackfana,
- zespół Li-Fraumeni,
- retinoblastoma,
- zespół Rothmunda-Thomsona,
- zespół Wernera,
- zespół Blooma,
- siatkówczaka o podłożu dziedzicznym,
- inne choroby nowotworowe.
Kostniakomięsak – objawy
Niestety w początkowej fazie rozwoju choroba nie daje specyficznych symptomów. Pojawienie się objawów zwykle świadczy o tym, że ma ona charakter zaawansowany. W obrębie zajętej kości pojawia się ból, obrzęk, skóra jest czerwona, ciepła. Kość staje się zniekształcona i podatna na złamania. Chorzy często zgłaszają: uczucie przewlekłego zmęczenia, gorączkę niewiadomego pochodzenia, zlewne poty, niedokrwistość.
Kostniakomięsak – diagnostyka
Diagnostyka kostniakomięsaka zaczyna się od szczegółowego wywiadu lekarskiego, który pozwala na ustalenie objawów klinicznych, takich jak ból, obrzęk czy ograniczenie ruchomości w okolicy gdzie rozwija się zmiana nowotworowa. Następnie specjalista przeprowadza badanie fizykalne.
Jednym z kluczowych elementów diagnostycznych są badania obrazowe: RTG, USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Lekarz może także zaproponować przeprowadzenie scyntygrafii kości oraz badań laboratoryjnych. Ostateczna diagnoza wymaga przeprowadzenia biopsji, która pozwala na pobranie próbki tkanki nowotworowej do analizy histopatologicznej. Na podstawie wyniku tego badania można wykluczyć/potwierdzić obecność komórek nowotworowych oraz określić ich charakter.
Specjalista może zlecić również wykonanie tomografii komputerowej płuc w celu wykrycia przerzutów.
Kostniakomięsak – leczenie
Leczenie kostniakomięsaka powinno odbywać się w wyspecjalizowanych ośrodkach, które dysponują odpowiednim zapleczem diagnostycznym oraz zatrudniają specjalistów z doświadczeniem w leczeniu tego rodzaju nowotworów. Ze względu na agresywny charakter choroby, konieczne jest zastosowanie skoordynowanego podejścia, które obejmuje leczenie skojarzone.
Podstawową metodą terapii kostniakomięsaka jest zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu zmiany nowotworowej z zachowaniem właściwego marginesu zdrowej tkanki. Jeśli to możliwe, lekarz przeprowadza operację oszczędzającą kończynę, a w miejsce ubytku kostnego wstawia endoprotezę, co pozwala w wielu przypadkach na zachowanie funkcji ruchowej i utrzymanie jakości życia chorego. W niektórych przypadkach, gdy usunięcie zmiany nowotworowej w sposób oszczędzający kończynę jest niemożliwe, konieczna może być amputacja.
W terapii schorzenia stosuje się również chemioterapię oraz radioterapię.
Kostniakomięsak – rokowania
Rokowania w przypadku kostniakomięsaka zależą od kilku czynników, takich jak np.: stopień zaawansowania nowotworu, lokalizacja zmiany, jej rozmiar oraz obecność przerzutów.
Dzieci, u których wystąpiło dające się usunąć chirurgicznie, pojedyncze ognisko nowotworowe, mają około 65-70% szans na długotrwałe wyleczenie. Niestety kostniakomięsak ma tendencję nie tylko do tworzenia przerzutów, ale również do wznów, zarówno miejscowych, jak i odległych. Taka sytuacja oznacza zdecydowanie mniejsze szanse na pełny powrót do zdrowia.
Źródła:
- Sobocińska Maja, Kania Elżbieta, Rola pielęgniarki w opiece nad pacjentką po zabiegu hemipelwektomii w przebiegu kostniakomięsaka, Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2022; 16(3): 91–95.
- Rutkowski Piotr (i in.), Mięsaki kości, dostęp: 06.04.2025.
- St. Jude Childrens’s Research Hospital, Kostniakomięsak, dostęp: 06.04.2025.
