Gorączka bywa pierwszym objawem rozwijającego się nowotworu, często również pojawia się u osób cierpiących na choroby onkologiczne w zaawansowanym stopniu rozwoju. W przebiegu których chorób pojawia się najczęściej?
Spis treści:
- Czym jest gorączka?
- Gorączka a nowotwory
- Które nowotwory złośliwe objawiają się gorączką?
- Gorączka nowotworowa – diagnostyka
- Gorączka nowotworowa – leczenie
- Źródła
Czym jest gorączka?
Gorączka jest objawem, który towarzyszy wielu schorzeniom o różnej etiologii. Przyjmuje się, że o gorączce mówimy, kiedy ciepłota ciała osiąga wartość powyżej 38,0°C (temperatury pomiędzy 37,1 a 38,0°C nazywamy stanem podgorączkowym). Chory, oprócz podwyższonej temperatury ciała skarży się na nadmierną potliwość, dreszcze, uczucie chłodu lub wręcz przeciwnie – zgłasza wrażenie gorąca, rozpalenia.
Gorączka to naturalna reakcja obronna organizmu na działanie czynników zakaźnych, takich jak bakterie, grzyby, wirusy czy pasożyty. Bywa, że gorączka pojawia się również w sytuacji, kiedy organizm uzna, że został zaatakowany przez patogen, choć w istocie tak nie jest – podwyższona temperatura ciała może mieć wówczas między innymi podłoże:
- alergiczne – układ odpornościowy w ten sposób reaguje na uczulający alergen;
- autoimmunizacyjne – organizm traktuje własne antygeny (autoantygeny) jako zagrożenie i podejmuje z nimi walkę;
- „jałowego” zapalenia – np. podczas zawału serca gorączka pojawia się na skutek potraktowania przez organizm martwych komórek w mięśniu sercowym jako ciało obce.
Gorączka bywa również skutkiem obecności ciał obcych w organizmie, takich jak np. cewnik, akcesoria stosowane w żywieniu dojelitowym itp. Może być również efektem rozwoju takich chorób jak np. nadczynność tarczycy czy choroby nowotworowe (gorączka nowotworowa jest najpowszechniejszą typem gorączki u osób cierpiących na schorzenia onkologiczne).
Gorączka a nowotwory
Gorączka w przebiegu choroby nowotworowej (ang. cancer fever) to objaw, który towarzyszy schorzeniom onkologicznym i często jest pierwszym objawem:
- rozwoju nowotworu złośliwego (szacuje się że około 15–20% gorączek nieznanego pochodzenia wiąże się z rozwojem choroby onkologicznej);
- nawrotu choroby po ukończeniu terapii przyczynowej nowotworu (korekcji błędu DNA);
- obecności przerzutów (do okolicznych węzłów chłonnych lub przerzutów odległych), jakie dają niektóre nowotwory złośliwe.
Gorączka nie tylko bywa pierwszym objawem nowotworu, często pojawia się również u chorych z zaawansowaną choroba onkologiczną (występuje u 25-70% chorych objętych opieką paliatywną i 40% chorych w ostatnich 48 godzinach życia).
Gorączka u pacjenta onkologicznego może pojawić się również w efekcie zakażenia, którym sprzyjają procedury terapeutyczne – większe ryzyko infekcji pojawia się np. w trakcie cewnikowania, po zabiegach operacyjnych, po przeprowadzonej radioterapii czy chemioterapii.
W około 10% przypadków gorączki nowotworowej nie udaje się ustalić jej przyczyny (mówimy wtedy o gorączce o nieznanej przyczynie, ang. fever of unknow origin, FUO).
Które nowotwory złośliwe objawiają się gorączką?
Istnieje grupa nowotworów, w przebiegu których często pojawia się gorączka (są to tzw. nowotwory pirogenne). Należą do nich między innymi:
- choroby układu krwiotwórczego i chłonnego (np. ostre białaczki, ziarnica złośliwa, chłoniaki nieziarnicze, histiocytoza złośliwa);
- nowotwory lite, takie jak np. rak trzustki, rak nerki, rak wątroby, rak jelita grubego;
- mięsaki tkanek miękkich;
- guzy mózgu (wówczas mówimy o tzw. gorączce neurogennej).
Gorączka nowotworowa – diagnostyka
Poważnym wyzwaniem diagnostycznym dla personelu medycznego jest różnicowanie gorączki nowotworowej z gorączką występującą w przebiegu infekcji (bakteryjnej, wirusowej, grzybiczej, pasożytniczej); w przebiegu choroby autoimmunologicznej; będącej wynikiem reakcji alergicznej organizmu czy towarzyszącej innej (nienowotworowej) chorobie. Właściwie postawiona diagnoza pozwala na uniknięcie niepotrzebnego leczenia, np. antybiotykoterapii, która dodatkowo osłabia organizm.
Bardzo ważne jest zebranie szczegółowego wywiadu medycznego na temat ogólnego samopoczucia chorego, pozostałych niepokojących objawów oraz reakcji alergicznych. Niezwykle istotne jest również przeprowadzenie badań laboratoryjnych oraz obrazowych – o tym, które należy wykonać, decyduje lekarz.
Gorączka a nowotwory – leczenie
Jak wspomniano wcześniej, gorączka nowotworowa może być pierwszym objawem choroby onkologicznej, co często pomaga w jej szybszym wykryciu. Pod tym względem można ją traktować jako pozytywny sygnał organizmu, który może przyczynić się do wcześniejszego wdrożenia terapii. Z drugiej strony warto wiedzieć, że przewlekła gorączka towarzysząca choremu może prowadzić do dodatkowego osłabienia, wyniszczenia, wyczerpania fizycznego oraz problemów z wydolnością pracy układu krążenia. Dlatego bardzo istotna jest odpowiednia terapia gorączki nowotworowej lekami obniżającymi temperaturę ciała. Dodatkowo należy zadbać o odpowiednie nawodnienie chorego płynami o temperaturze pokojowej. Warto pamiętać również o odpowiedniej temperaturze pomieszczeń oraz zapewnić choremu odzież wykonaną z przewiewnych, naturalnych tkanin. Można chłodzić ciało wodą, ale należy wiedzieć, że temperatura wody powinna być niższa od temperatury ciała jedynie o 1-2°C.
Źródła
- Kopiński Piotr, Gorączka, stan podgorączkowy – przyczyny i leczenie, dostęp: 20.12.2024.
- Zasowska-Nowak Anna, Ciałkowska-Rysz Aleksandra, Gorączka towarzysząca chorobie nowotworowej, Medycyna Paliatywna, 2017; 9(3): 127–132.
- Onkolmed, Gorączka u osoby chorej na nowotwór złośliwy – przyczyny, rodzaje, dostęp: 20.12.2024.
- Gośliński Jarosław, Gorączka w przebiegu choroby nowotworowej, dostęp: 20.12.2024.
