Alkohol jest powszechnie spożywaną substancją, której szkodliwe skutki zdrowotne często są bagatelizowane. Tymczasem badania jednoznacznie wskazują, że jego regularne spożycie zwiększa ryzyko rozwoju wielu nowotworów, w tym raka wątroby, przełyku, piersi czy jamy ustnej.
Spis treści:
Alkohol – czynnik kancerogenny
Alkohol – mowa o alkoholu etylowym, etanolu – jest substancją psychoaktywną, która już dawno temu została uznana (obok tytoniu, azbestu i promieniowania jonizującego) za czynnik rakotwórczy najwyższego ryzyka. Warto przy tym podkreślić, że nie istnieje bezpieczna ilość alkoholu, która nie zwiększałaby ryzyka rozwoju chorób nowotworowych. Każda dawka alkoholu (niezależnie od tego czy jest to piwo, wino czy wódka) może przyczyniać się do uszkodzenia komórek i zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia złośliwych nowotworów. Im częściej i więcej spożywanego alkoholu, tym ryzyko nowotworzenia wzrasta.
Kluczowym elementem odpowiedzialnym za rakotwórcze działanie alkoholu jest aldehyd octowy, który powstaje w wyniku metabolizowania etanolu. Ten toksyczny związek uszkadza materiał genetyczny komórek oraz osłabia mechanizmy naprawcze DNA. Dodatkowo, aldehyd octowy przyczynia się do rozwoju stanów zapalnych w organizmie, co może sprzyjać rozwojowi nowotworów. Ponadto, nadużywanie alkoholu może skutkować niedoborem cynku, selenu czy kwasu foliowego, co zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę onkologiczną. Jak podaje Międzynarodowa Agencja ds. Badań nad Rakiem, regularne spożywanie choćby jednego kieliszka wina dziennie podwyższa ryzyko zachorowania na nowotwór o 7-10%.
Każdego roku na świecie alkohol przyczynia się do śmierci 3 milionów osób, z czego około 400 tysięcy przypadków związanych jest z chorobami nowotworowymi.
Badanie z 2021 roku, analizujące globalne obciążenie nowotworami złośliwymi spowodowanymi spożywaniem alkoholu wykazało, że około 4,1% wszystkich przypadków raka jest związanych z alkoholem. Największy wpływ miało:
- intensywne, szkodliwe picie alkoholu (ponad 60 g czystego alkoholu dziennie, czyli ponad 6 tzw. standardowych jednostek alkoholu, SJA) – 46,7% przypadków,
- ryzykowne picie alkoholu (20-60 g czystego alkoholu dziennie) – 39,4% przypadków,
- umiarkowane picie alkoholu w ilościach niskiego ryzyka szkód (poniżej 20 g czystego alkoholu dziennie) – 13,9% przypadków.
Alkohol a nowotwory
Picie alkoholu wiąże się z występowaniem między innymi następujących schorzeń onkologicznych:
- rak piersi – alkohol oddziałuje na gospodarkę hormonalną i podwyższa poziom estrogenów we krwi, a ich duże stężenie sprzyja rozwojowi raka piersi, zwłaszcza u kobiet z nadwagą. W Europie północnej, około 5% przypadków nowotworu piersi związanych jest z nadużywaniem alkoholu. W 2020 roku rak piersi u kobiet był trzecim najczęściej występującym nowotworem powiązanym z konsumpcją alkoholu. Już przy dziennym spożyciu 10 gramów czystego alkoholu (jednej SJA) zaobserwowano wzrost ryzyka zachorowania na ten typ raka;
- rak jamy ustnej, rak przełyku, rak krtani, rak gardła – alkohol drażni błony śluzowe tych narządów; u osób dodatkowo palących papierosy, ryzyko rozwoju nowotworu w ich obrębie wzrasta pięciokrotnie (wyniki niektórych badań pokazują, że nawet stukrotnie);
- rak wątroby – alkohol nasila marskość wątroby wywołaną wirusowym zapaleniem wątroby typu B lub C (zdecydowana większość osób cierpiących na nowotwory złośliwe wątroby cierpi na jej marskość). Szacuje się, że około 155 tys. przypadków raka wątrobowokomórkowego zdiagnozowanych w 2020 roku można przypisać spożywaniu napojów alkoholowych.
Spożywanie alkoholu może zwiększać również zagrożenie rakiem żołądka, trzustki, jelita grubego, płuc i prostaty.
Alkohol a leczenie nowotworowe
Badania naukowe dowodzą, że spożywanie alkoholu nie tylko podwyższa ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Wyniki badań opublikowane w czasopiśmie Alcoholism: Clinical and Experimental Research wskazują, że jest również czynnikiem mogącym zmniejszać efektywność leczenia onkologicznego. Dodatkowo zauważono, że alkohol może intensyfikować skutki uboczne związane z chemioterapią lub radioterapią. Bywa, że wchodzi w reakcję z lekami, wpływając na ich metabolizm. Warto podkreślić, że alkohol obniża odporność organizmu, zwiększa stres oksydacyjny, co ma szczególne znaczenie dla wyniszczonego chorobą organizmu. To wszystko nasuwa jednoznaczny wniosek, że wszystkie osoby cierpiące na schorzenia nowotworowe powinny całkowicie zrezygnować z picia alkoholu.
Źródła:
- Stelmach Monika, Naukowcy udowodnili, że alkohol jest bezpośrednią przyczyną zachorowań na nowotwory, dostęp: 11.04.2025.
- Gruszka Jan, Rakotwórcze działanie alkoholu to nie mit – to fakt!, Magazyn Pielęgniarki i Położnej, 9, 2023, 32-33.
- Gośliński Jarosław, Alkohol a nowotwory. Wpływ alkoholu na leczenie raka, dostęp: 11.04.2025.
- Klimkiewicz Anna, Wpływ alkoholu na rozwój nowotworów, dostęp: 1.04.2025
